Natuurlijk, de coalitie kan theoretisch een meerderheid halen in de senaat, maar dan zouden alle peilers er grandioos naast zitten. Nu komen VVD, D66, CDA en ChristenUnie zes zetels tekort voor een meerderheid. Dat loopt naar alle waarschijnlijkheid alleen maar verder op.

Daar liggen kansen, weten de oppositiepartijen. Lijsttrekkers benadrukken maar wat graag dat er nu écht iets op het spel staat.

Is het uitblijven van een meerderheid alleen echt zo'n groot probleem voor het kabinet? Rutte kreeg er direct mee te maken in 2010, toen hij voor het eerst minister-president werd. Sindsdien is het een bijna permanente zoektocht geweest naar meerderheden 'aan de overkant'.

"Het is de vraag of de Eerste Kamerverkiezingen echt zo spannend worden", zegt hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak van de Universiteit van Maastricht. Eind vorige maand kwam zijn boek De Eerste Kamer 1996-2021. Tussen nuttig en overbodig uit.

"Rutte is er in al die jaren goed in geslaagd steun te vinden voor zijn plannen bij de oppositie. Al wordt hij er alleen bij gehaald als het echt moeilijk wordt, dus misschien moeten we zijn rol ook niet overschatten", zegt Van den Braak.

Bovendien is het helemaal geen uitgemaakte zaak dat oppositiepartijen altijd maar tegen kabinetsbeleid stemmen. De laatste keer dat de Eerste Kamer een begroting verwierp, was in 1907, zocht Van den Braak uit.

De vier kabinetten-Rutte deden steeds met wisselende partijen zaken. Soms per onderwerp, dan weer met een vaste groep partijen.

Rutte II (VVD en PvdA tussen 2012 en 2017) kon bijvoorbeeld op geen enkel moment leunen op een meerderheid in de Eerste Kamer. Zo ontstond de 'constructieve oppositie' met D66, ChristenUnie en SGP. Deze partijen hielpen de toenmalig coalitie de eerste jaren met het bezuinigings- en hervormingsbeleid.

Toen de steun met de nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer in 2015 nog verder afbrokkelde, bleef Rutte - hoe kan het ook anders - optimistisch. "Voor verstandig beleid zijn er altijd meerderheden te vinden", zei hij vlak na de verkiezingsuitslag. Uiteindelijk zat dat kabinet voor het eerst sinds 1998 de gehele rit uit.

Over Ruttes zoektocht naar zetels kan Henk Otten meepraten. De voormalig FVD'er is sinds die partij in de Eerste Kamer uiteenspatte onderdeel van een tweemansfractie.

"De coalitie is altijd op zoek naar minimaal zes zetels", zegt Otten terugblikkend op de afgelopen jaren. Zo kwam hij eens vlak voor een stemming minister Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) in het Eerste Kamergebouw tegen.

"Yesilgöz kwam achter mij aan rennen en riep: 'Henk, Henk! Je gaat toch niet weg? Je moet stemmen!' Mijn stem was op dat moment cruciaal voor de coalitie", herinnert Otten zich.

Volgens de senator maakt het kabinet een simpele rekensom: welke zetels kosten het minst? Eind 2019 waren dat onder meer de twee zetels van zijn fractie toen het kabinet naar steun zocht voor de spoedwet stikstof.

Otten: "Ik werd toen door Rutte in het torentje uitgenodigd. Hoekstra (toen vicepremier en CDA-leider, red.) had dat geregeld. Ik kon goed met hem opschieten. Zo'n bezoek kost het kabinet niets."

Otten had in gedachten dat hij na afloop samen met de premier de pers te woord zou staan. Hij had nota bene zelf een fotograaf van persbureau ANP ingelicht, zodat er mooie plaatjes zouden komen.

"Maar Rutte wilde aanvankelijk helemaal niet mee naar buiten. Toen zei ik: 'Als je niet meegaat, dan stemmen wij tegen de wet'. Toen is hij toch meegekomen. Met tegenzin, dat wel."

Hoe politiek mag de senaat zijn? Die vraag laait rond deze discussie steeds op.

De wetten die door de Tweede Kamer zijn aangenomen, worden vervolgens in de Eerste Kamer getoetst op uitvoerbaarheid, noodzaak en kwaliteit. Aan het eind van de rit kan alleen voor of tegen worden gestemd. Dat is de kerntaak.

Maar ondanks die meer terughoudende rol, belandt het politieke handjeklap in de Tweede Kamer regelmatig ook in de senaat.

"De Eerste Kamer wordt alleen maar politieker en daar moet je een antwoord op vinden", zegt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden.

Als voorbeeld noemt hij de nog te behandelen stikstofwet. "Het is gezien de peilingen best mogelijk dat de nieuwe Eerste Kamer straks de stikstofwet wegstemt. Je krijgt dan een correctie op wat de Tweede Kamer al heeft besloten. Daar moet je iets aan doen."

Zo'n politiek mandaat moet bij direct gekozen volksvertegenwoordigers liggen, vindt Voermans. Niet bij de indirect gekozen senatoren.

Wat Voermans betreft gaat het hele kiesstelsel op de schop. "Richt het regionaler in. Voeg beide Kamers samen, waarin je 75 leden regionaal en 150 leden landelijk kiest. Doe dat tegelijkertijd, zodat er ook meer evenwicht is. "

Het lijkt een onhaalbare kaart dat de Eerste Kamer ooit wordt opgedoekt. "Er is geen meerderheid die de senaat wil afschaffen, dus die vraag hoeven we ook niet te stellen. We kunnen beter kijken welke nuttige rol de senaat wél kan vervullen", zegt Van den Braak.

Tot die tijd zal Rutte gewoon weer op zoek moeten naar genoeg senaatszetels. Al kan die opdracht na de verkiezingen met PVV, FVD en in mindere mate BBB en JA21, best wat lastiger worden, denkt Van den Braak. "De club partijen waarmee dit kabinet zaken kan doen, wordt wel kleiner."