Bij de Provinciale Statenverkiezingen kies je jouw vertegenwoordiger voor het bestuur van de provincie waar je woont. Er zijn eigenlijk twaalf aparte verkiezingen. Elke provincie wordt bestuurd door de zogenoemde Provinciale Staten. Hiervoor kies je elke vier jaar de leden. Deze gekozen leden van een politieke partij zijn de volksvertegenwoordigers in het bestuur van de provincie. Dit kan je vergelijken met de Tweede Kamer.

Na de verkiezingen wordt in elke provincie een coalitie gevormd die gaat besturen. Verschillende partijen gaan na de verkiezingen samenwerken en vormen dan het bestuur: het college van Gedeputeerde Staten. Dit kan je dus vergelijken met de vorming van een coalitie na de Tweede Kamerverkiezingen. Gedeputeerden zijn dus een soort van ministers.

De provincies nemen besluiten over zaken die te klein zijn voor de landelijke overheid, maar te groot voor gemeenten. Je kan dan denken aan verkeer en vervoer. Waar moeten provinciale wegen aangelegd worden of meer bussen rijden? Een ander voorbeeld is woningbouw. Welke gemeenten mogen groeien? En waar mag je bouwen? Ook gaat de provincie over natuur en milieu. De statenleden bepalen waar windparken komen en waar bossen gekapt worden. En ze moeten het landelijke stikstofbeleid uitvoeren.

Ook kiezen de statenleden van de provincie de leden van de Eerste Kamer. Vandaar dat je bij de Provinciale Statenverkiezingen ook veel hoort over de Eerste Kamer. In de senaat, zoals de Eerste Kamer ook wel wordt genoemd, zitten 75 leden. Samen met de 150 leden van de Tweede Kamer vormen zij het landelijke parlement.

De leden van de Tweede Kamer kiezen we zelf. De leden van de Eerste Kamer worden dus indirect verkozen. Als jij bij deze verkiezingen op bijvoorbeeld een kandidaat van de VVD of de SP stemt, zal deze kandidaat iemand van zijn of haar partij in de Eerste Kamer stemmen. Als kiezer heb je daardoor bij de Provinciale Statenverkiezingen invloed op de samenstelling van de senaat.

Vandaar dat je veel debatten en interviews met lijsttrekkers van de Eerste Kamer voorbij ziet komen. Ook de fractievoorzitters van de Tweede Kamer voeren flink campagne. Zij gingen bijvoorbeeld met elkaar in debat op NPO Radio 1. De komende verkiezingen zouden eigenlijk om provinciale thema's moeten draaien. Toch gaat het dus ook vaak over landelijke thema's, zoals migratie.

De Eerste Kamer behandelt wetten die zijn aangenomen door de Tweede Kamer. De senatoren vergaderen elke dinsdag. In de basis moeten zij vooral controleren of wetten uitvoerbaar zijn en goed in elkaar zitten. Ze kunnen een wet niet meer zomaar aanpassen als de Tweede Kamer ermee heeft ingestemd. Wel kan de Eerste Kamer tegen de wet stemmen.

Daarom zijn deze verkiezingen belangrijk voor de coalitie en oppositie. De vier regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben al jaren geen meerderheid meer in de Eerste Kamer. Als ze een wet willen aannemen, hebben ze daar dus steun van een andere partij of meerdere partijen voor nodig.

Dit lukt eigenlijk altijd, maar daarvoor eisen die partijen vaak al wel iets terug in de Tweede Kamer. Zo kunnen grotere oppositiepartijen in de Eerste Kamer het beleid een beetje bijsturen.

Maar dat is niet alles. We gaan ook stemmen voor de waterschappen. Een waterschap is net als een provincie of gemeente een overheidsorganisatie. Nederland telt 21 van deze waterschappen. Ze beheren samen 18.000 kilometer aan dijken, dammen en sluizen, houden samen 250.000 kilometer sloten, beken en rivieren schoon en zuiveren elk jaar ongeveer 2 miljard kubieke meter rioolwater.

Je stemt bij de waterschapsverkiezingen op een kandidaat van een bepaalde partij. Dit kunnen afdelingen van landelijke politieke partijen zijn, maar ook lokale partijen. De kandidaten met de meeste stemmen komen in het bestuur van het waterschap waar jij woont.

De gekozen vertegenwoordigers vormen het bestuur en bepalen het beleid. Een waterschap heeft een algemeen en een dagelijks bestuur. Het algemeen bestuur bestaat - afhankelijk van de grootte van het waterschap - uit achttien tot dertig leden. Een deel van deze zetels is gereserveerd voor vertegenwoordigers van boeren en natuurorganisaties. Die zetels noem je de geborgde zetels.

Een klein deel van het algemeen bestuur vormt het dagelijks bestuur. Zij voeren het beleid uit. Aan het hoofd van het algemeen bestuur en van het dagelijks bestuur staat de dijkgraaf. Hij of zij wordt aangewezen door de regering en is niet verkiesbaar. De positie is vergelijkbaar met die van een burgemeester. De dijkgraaf heeft geen stemrecht in het algemeen bestuur.

Voor het uitvoeren van de plannen betaal je als inwoner belasting. Maar wat doet een waterschap precies?

Een waterschap zorgt ervoor dat je schoon en genoeg water hebt. Ook regelt het de bescherming tegen te veel water. De organisatie doet dus verschillende dingen. Zo regelt ze de waterstand via gemalen en sluizen, en slaat ze water op bij droogte. Ook beheren de waterschappen de dijken en de natuur in en om het water.

Door klimaatverandering wordt jouw stem steeds belangrijker. We krijgen namelijk steeds vaker te maken met extreem weer. Dat kan grote gevolgen hebben. Zo hebben de overstromingen in Limburg van 2021 tot 1,2 miljard euro schade geleid. Maar ook door droogte raken we steeds vaker in de problemen. De waterschappen moeten deze problemen oplossen.

Moeten we de dijken verhogen of juist water meer ruimte geven en zelf wijken? Daar kunnen verschillende partijen anders over denken. Maar er spelen nog veel meer kwesties. Waar moeten we nieuwe woningen bouwen? Moeten we investeren in het voorkomen van droogte en wateroverlast, of de schade pas achteraf repareren? En moet een waterschap zich puur bezighouden met de veiligheid, of ook recreatie bij de dijken bieden? Het zijn allemaal vragen waarover jij je stem kan uitbrengen.