Nieuwkomer Forum voor Democratie is de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen en gaat vanuit het niets naar 10 senaatszetels. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verliezen de meerderheid in de senaat. De partijen gaan gezamenlijk van 38 naar 31 zetels.

Volg hier ons liveblog

Dat blijkt uit de exitpoll van Ipsos uitgevoerd in opdracht van de NOS. Dit is nog geen officiële uitslag, maar een peiling op basis van het stemgedrag van de kiezers. De definitieve uitslag kan afwijken.

De rechts-populistische partij van Thierry Baudet krijgt in één klap 10 zetels, de VVD verliest een zetel en komt op 12. Met een foutmarge van een zetel kunnen de twee partijen gezamenlijk de grootste worden.

Baudet koos in de zijn overwinningsspeech voor een frontale aanval op zijn collega-politici, het onderwijs en journalisten.

"We worden kapotgemaakt door de mensen die ons juist zouden moeten beschermen", zei hij. "We worden ondermijnd door universiteiten en journalisten, door mensen die onze gebouwen ontwerpen."

Hij had geen goed woord over voor bestuurders, die hij "kliekjes omhooggevallen netwerkers" noemde.

23

Gejuich bij FVD na behalen meeste stemmen Zuid-Holland

Ook GroenLinks boekt winst

Ook GroenLinks boekt flinke winst. De partij van Jesse Klaver verdubbelt en gaat van 4 naar 8 zetels. Hij ziet een sleutelrol voor zijn partij weggelegd. "Vorige week werden er klimaatbeloften gedaan door Rutte: er komt een CO2-belasting en de energierekening gaat omlaag. Wij gaan Rutte aan die beloftes houden", aldus Klaver.

De grootste verliezen tekenen zich af bij de PVV (van 9 naar 6), SP (van 9 naar 4), en coalitiepartners D66 (van 10 naar 7) en CDA (12 naar 8). De PvdA levert 1 zetel in en gaat naar 7.

Naast Forum kunnen ook de ChristenUnie (van 3 naar 4), PvdD (van 2 naar 3) en 50PLUS (van 2 naar 3) rekenen op winst. DENK mag hopen op 1 zetel.

Felicitatie voor Baudet

VVD-leider Mark Rutte feliciteert GroenLinks en FvD voor de geboekte winst. Hoewel de VVD een zetel inlevert, lijkt het erop dat zijn partij wederom de grootste partij zal worden. De coalitie verliest de meerderheid, maar daar lijkt de premier zich weinig zorgen om te maken.

"We gaan de komende tijd zorgen voor meerderheden", zegt de VVD'er. "Dat betekent veel koffie drinken en nog meer bellen."

Ook Sybrand Buma (CDA) en Rob Jetten (D66) feliciteren de winnaars, maar zien tegelijkertijd dat het politieke landschap nog verder versplinterd raakt. "We zullen meer samen moeten werken", concludeert Jetten.

Klaas Dijkhoff (VVD) vindt dat FVD nu moet leveren. "Als je zo flink wint, dan moet je verantwoordelijkheid nemen."

Ook Geert Wilders (PVV) heeft felicitaties voor Baudet die volgens hem eenzelfde geluid als de PVV laat horen. Wilders noemt het verlies "beperkt" en vindt niet dat hij of zijn partij glans heeft verloren.

Slagkracht kabinet Rutte III aangetast

Het verlies van de coalitiemeerderheid in de senaat betekent een aantasting van de slagkracht van het kabinet-Rutte III.

Premier Rutte (VVD) moet voor voorstellen van zijn kabinet over bijvoorbeeld het klimaatbeleid, hervorming van de arbeidsmarkt en pensioenen nu op zoek naar steun bij oppositiepartijen.

De coalitie hield al rekening met een verlies van de meerderheid. Voor Rutte zal het niet de eerste keer zijn dat hij moet regeren met een minderheid in de senaat.

Zowel GroenLinks als de PvdA toonden zich bereid om "goede plannen" te steunen.

Baudet stelde eerder onder andere als voorwaarde voor zijn steun dat drie bewindspersonen (Ollongren, Harbers en Wiebes) het veld moeten ruimen, de klimaatwet van tafel gaat en het referendum weer wordt ingevoerd.

Het lijkt niet in de lijn der verwachting te liggen dat de coalitiepartijen met deze eisen zullen instemmen. Gezien de toon van Baudets overwinningsspeech, lijkt FVD niet voor samenwerking te kiezen.

Bekijk de verhouding in de Eerste Kamer in onderstaande tool: