FVD stevent af op 13 zetels, eerste uitslagen waterschappen

Rogier van der Sande, de voorzitter van de Unie van Waterschappen, is blij om te zien dat de waterschapsverkiezingen leven. "Er is duidelijk te zien dat thema's als water, klimaat en energie leven bij de kiezer. Extreme weersomstandigheden als droogte en hoosbuien zijn de realiteit. Het werk van de waterschappen is hierdoor zeer relevant en urgent nodig. En daar wordt de kiezer zich steeds meer van bewust."

Van de landelijke politieke partijen scoren de VVD en PvdA goed ten opzichte van 2015. Water Natuurlijk lijkt onder de waterschapspartijen opnieuw de grootste. In negen van de waterschappen is de partij de grootste. De Algemene Waterschapspartij, de andere landelijke waterspecifieke partij, lijkt gegroeid ten opzichte van 2015.

Ook bij de waterschapsverkiezingen is de opkomst woensdag een stuk hoger uitgevallen dan vier jaar geleden. Dat blijkt uit de gegevens van 20 van de 21 waterschappen. De opkomst lag woensdag op 50,5 procent. Vier jaar geleden was dat nog 43,5 procent.

Thierry Baudet zegt dat het FVD zich eerst gaat richten op de provincies, zegt hij donderdagmiddag. "We gaan proberen tot stabiele besturen in de provincies te komen." Volgens Baudet heeft zijn partij voldoende mensen om alle zetels in de Provinciale Staten te vullen. Ook als Forum gaat besturen, heeft de partij genoeg kandidaten. "We hebben veel mensen achter de hand. We zijn nu echt klaar voor een besturende rol."

De verkiezingsdienst van ANP meldt dat de VVD woensdag in 97 gemeenten de meeste stemmen heeft gekregen en daarmee het vaakst de grootste partij is geworden. Forum voor Democratie haalde landelijk gezien de meeste stemmen en was in 91 gemeenten de partij met de meeste stemmen.

Het CDA won in 94 gemeenten, GroenLinks en SGP pakten allebei in 21 gemeenten de meeste stemmen. D66 kreeg woensdag nergens de meeste stemmen, terwijl de partij vier jaar geleden in dertien gemeenten won.

De overwinning van FVD bij de provinciale verkiezingen betekent "dat de agenda van verdeeldheid en polarisatie door de kiezer is beloond", zegt DENK-leider Tunahan Kuzu. "Daarom is het nog harder nodig dat wij een stevig tegengeluid laten horen, hier in de Tweede Kamer, in de gemeenteraden en in de provincies."

DENK deed voor het eerst in alle provincies mee en mocht woensdagavond even hopen op één zetel in de Eerste Kamer. Maar de prognose van het ANP wijst erop dat die er toch net niet inzit. Kuzu zegt de definitieve uitslag nog af te wachten, maar stelt wel vast dat bij zijn eigen achterban "de motivatie om te gaan stemmen voor de Provinciale Staten wat is achtergebleven".

De PvdA is weer in een positie om resultaten te bereiken, vindt voorman Lodewijk Asscher. Zijn partij raakte weliswaar een zetel kwijt in de Eerste Kamer, maar een verpletterende nederlaag zoals in 2017 was het niet. Met de overgebleven zetels kan de partij de coalitie aan een meerderheid helpen.

"Precies genoeg zetels om toch veel invloed te hebben", aldus Asscher. Omdat de coalitie haar meerderheid "terecht" is kwijtgeraakt, komt de PvdA weer in een positie waarin de partij resultaten kan bereiken.

Asscher haalt uit naar Baudet. De PvdA zal de vrijheid van journalisten, onderzoekers en architecten beschermen, verzekerde de PvdA'er na kritiek van Baudet op deze groepen in zijn overwinningsspeech. "Niemand moet zich ook maar enigszins laten intimideren."

De partij WIPM op Saba heeft woensdag tijdens de Eilandraadsverkiezingen alle vijf de zetels in de raad gewonnen. De partij kreeg 779 van de in totaal 982 uitgebrachte stemmen en liet daarmee oppositiepartij SLP en een onafhankelijke lijst met lege handen achter.

Op Bonaire zijn de negen bestaande zetels verdeeld over dezelfde drie partijen die vier jaar geleden elk drie zetels kregen. De partij MPB, die positief staat tegenover de relatie met Nederland, werd de winnaar met vier zetels. De verkiezingsuitslag werd pas om 5.00 uur (plaatselijke tijd) bekendgemaakt.

Op Saba bracht bijna 90 procent van de stemgerechtigden een stem uit in de Eilandraadsverkiezingen, op Bonaire was dat nog geen 67 procent, 10 procent lager dan vier jaar geleden.

Het kabinet zal ook kijken of Forum voor Democratie (FVD) wil samenwerken met het kabinet in de Eerste Kamer. Er zal volgens premier Mark Rutte per onderwerp worden gekeken naar meerderheden. "Ik zou er ook op rekenen dat de partij die de grootste is geworden daartoe bereid is", zei Rutte in Brussel, waar hij is voor een Europese top.

Hij feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met het feit dat diens partij de grootste is geworden in de Eerste Kamer. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verloor daar zijn meerderheid. De coalitie moet op zoek naar zeven zetels in de senaat. Rutte vindt dat zijn VVD een "fatsoenlijke uitslag heeft behaald". De partij verloor een zetel.

Rutte zei dat hij uitziet naar het contact met Baudet en zijn partij om te kijken hoe zij "tot verstandige meerderheden kunnen komen". Hij hoopt dat FVD bereid is "de basis onder het bestuur van Nederland te versterken".

Rutte heeft nog geen contact gehad met Baudet sinds de bekendmaking van de uitslag van de verkiezingen.

De VVD is bereid met iedere partij samen te werken in de Eerste Kamer, waar de coalitie haar meerderheid heeft verloren. Dat benadrukt VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff na de Provinciale Statenverkiezingen, waarbij Forum voor Democratie in één klap de meeste stemmen trok.

De VVD kan samenwerken met iedere partij die zich constructief opstelt. Het zal vooral over de inhoud gaan, aldus Dijkhoff, die met zijn partij licht verloor en tweede is geworden.

De VVD bekijkt per wetsvoorstel welke partij wil meepraten en welke niet. Dijkhoff zet niet in op een vaste gedoogpartner uit de oppositie waarmee permanent zaken wordt gedaan.

Hij noemde het "niet zo prettig" dat de VVD slechts tweede is geworden.

Na het tellen van 98,5 procent van de stemmen staat FVD weer op dertien zetels.

De VVD haalt net als in de eerdere prognose twaalf zetels. DENK komt volgens deze prognose niet in de senaat. De OSF (Onafhankelijke SenaatsFractie) verdwijnt uit de Eerste Kamer.

Het CDA behaalt negen zetels, D66 zes, PVV vijf, SP vier, PvdA zeven, GroenLinks negen, ChristenUnie vier, 50PLUS twee, Partij voor de Dieren drie en SGP één.

De Eerste Kamer wordt op 27 mei gekozen door de nieuw geïnstalleerde Statenleden. Als die een afwijkende stem uitbrengen, kan de samenstelling van de Eerste Kamer veranderen.

De coalitie moet na de verkiezingen van woensdag op een transparante manier de samenwerking met de oppositie zoeken, aldus CDA-leider Sybrand Buma, die niet achter gesloten deuren een akkoord voor gedoogsteun wil sluiten.

Buma verwees naar de vorige kabinetsperiode, toen zijn partij in de oppositiebankjes zat. "We hebben de vorige periode als oppositie altijd gezegd dat we goede plannen steunen. Geen gedoogconstructies in achterkamers. En dat is nu niet anders", aldus Buma. "Deze verkiezingen vragen om transparantie."

In Utrecht zijn ook alle stemmen geteld.

GroenLinks is daar de grote winnaar met in totaal acht zetels. Dit zijn er vier meer dan bij de vorige verkiezingen. De VVD verliest er één, maar heeft er ook nog acht. FVD is met zes zetels de derde partij geworden.

Alle andere partijen, behalve DENK en ChristenUnie, verliezen zetels.

Ook in Zeeland, Limburg en Friesland is de definitieve uitslag binnen. In alle drie die provincies is het CDA de grootste partij geworden.

In Friesland wint het CDA ondanks het verlies van één zetel. De partij komt uit op acht. Forum voor Democratie (FVD) komt op de tweede plek met zes zetels, evenveel als de PvdA heeft binnengehaald. GroenLinks is de enige andere partij die zetels wint ten opzichte van vier jaar geleden.

In Limburg is het CDA (negen zetels) ook de grootste geworden, net als in Zeeland (zeven zetels).

FVD komt in Limburg op zeven, net als de PVV. GroenLinks wint zetels, net als Lokaal-Limburg en Partij voor de Dieren. In Zeeland is de SGP de nummer twee, met vijf zetels. FVD heeft in deze provincie ook vijf zetels gewonnen.

De coalitie zal in de Eerste Kamer samenwerking zoeken op links én rechts, zei partijleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. "De uitgestoken hand geldt ook voor Forum voor Democratie." Maar samenwerking met deze partij zal rond het klimaatakkoord "heel moeilijk" worden.

Het kabinet verloor zijn meerderheid in de senaat. Segers verwacht niet dat het kabinet naar een vaste gedoogpartner op zoek gaat, zoals onder het vorige kabinet gebeurde. Toen steunden ChristenUnie, SGP en D66 het kabinet van VVD en PvdA vrij consequent, in ruil voor concessies. "Per onderwerp, per wetsvoorstel, zullen we gaan kijken naar een meerderheid."

In de stembussen in de gemeente Vlissingen zijn geen stembiljetten terechtgekomen die eigenlijk bestemd waren voor de verkiezingen in Zuid-Holland. Dat meldt de gemeente Vlissingen op haar website na het tellen van alle stemmen die zijn uitgebracht voor de Provinciale Staten en Waterschap Scheldestromen.

Op drie stembureaus in de gemeente Vlissingen werden woensdag tientallen stembiljetten aangetroffen die voor de provincie Zuid-Holland waren bestemd. Het ging om biljetten voor de verkiezingen voor Provinciale Staten.

De Kiesraad had laten weten dat stemmen die op verkeerde biljetten werden ingevuld ongeldig zouden zijn.

Jesse Klaver van GroenLinks gaat ervan uit dat het kabinet in de nieuwe Eerste Kamer gaat kiezen voor samenwerking met de linkse oppositie. "Het kabinet moet kiezen: gaat het over rechts of over links? Ik ga ervan uit dat het kiest voor de klimaatdoelen van Parijs. Dat betekent dat samenwerking op rechts geen optie is."

Hij kan zich ook niet voorstellen dat regeringspartijen D66 en ChristenUnie "staan te popelen" om samen te werken met FVD.

Langzaamaan komen reacties van verschillende politieke partijen binnendruppelen. Verschillende fracties zijn bijeen om de verkiezingen te bespreken. 

Volgens D66-voorman Rob Jetten heeft Forum voor Democratie (FVD) zichzelf met zijn eisen al uitgesloten van samenwerking met het kabinet in de Eerste Kamer.

"Er is natuurlijk wel een partij die tegen het klimaatbeleid is, die grenzen wil sluiten, die wil dat bewindspersonen aftreden en Nederland uit de Europese Unie gaat. Dus die partij heeft zichzelf al uitgesloten van samenwerking met de coalitie. Maar we gaan kijken of ze dat enorme zetelaantal ook gaan omzetten in verantwoordelijkheid", aldus Jetten.

De Eerste Kamer is versplinterd, aldus Jetten. Zijn partij behaalde naar het zich laat aanzien zes zetels, een verlies van vier. De coalitie gaat in de senaat samenwerking zoeken van links tot rechts, zei hij.

In Heerlen laat de uitslag nog op zich wachten, omdat er te grote verschillen waren in de uitkomsten van enkele stemlokalen, schrijft De Limburger.

Volgens een woordvoerder van de gemeente waren er wel voldoende tellers, maar bleek vannacht dat de verschillen tussen de tellingen te groot waren. "Toen duidelijk werd dat we het niet gingen redden om de uitslag te brengen, hebben we de tellers naar bed gestuurd."

Donderdagochtend is er opnieuw gestart met tellen. Het is nog niet bekend hoelang het gaat duren.

Het Gelderse villadorp Rozendaal, ten noorden van Arnhem, behaalde met 79,6 procent de hoogste opkomst. Volgens een woordvoerder van de gemeente is dit te danken aan de grote betrokkenheid van de kiezers.

"We zijn een klein dorp en de inwoners vinden stemmen heel belangrijk. We hebben altijd hoge opkomstcijfers. Vier jaar geleden hadden we een opkomst van ruim 75,3 procent en in 2011 zo'n 84 procent. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen ging bijna 96 procent van de inwoners naar de stembus."

Rozendaal telt 1.655 inwoners. In de gemeente bleef de VVD de grootste partij met 35 procent van de stemmen, gevolgd door D66 (11,7 procent) en GroenLinks (11 procent).

Nu de Provinciale Staten voor de komende vier jaar grotendeels bekend zijn, is ook duidelijk geworden dat het moeilijk gaat worden om provinciale coalities te smeden. In elke provincie zijn minstens vier partijen nodig om aan een meerderheid te komen.

In Groningen moeten zelfs minstens vijf partijen het eens zien te worden over een coalitieakkoord. En voor al die coalities zouden GroenLinks en Forum voor Democratie een manier moeten vinden om samen te werken.

De opkomst is tot nu het hoogst in de provincie Zeeland, met 60,3 procent van de stemmen, meldt de NOS. Utrecht staat op de tweede plek met ongeveer 60 procent. In Noord-Brabant en Limburg, met respectievelijk 52,2 en 53 procent, is de opkomst het laagst.

Met 94,4 procent van de stemmen geteld, ligt de opkomst op 56 procent. Dat is een stuk hoger dan vier jaar geleden, toen 47,8 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus ging.

Het is ook de hoogte opkomst sinds 1987. In dat jaar ging 66,3 procent van de mensen naar de stembus.

De uitslagenavond op NPO 1 is woensdagavond door 1.354.000 mensen bekeken, meldt Stichting KijkOnderzoek (SKO). Daarmee komt het programma op de tweede plaats, na het NOS Journaal van 20.00 uur, waar bijna 2,4 miljoen mensen op afstemden.

Dinsdag, aan de vooravond van de verkiezingen, trok het verkiezingsdebat op NPO 1 ruim anderhalf miljoen tv-kijkers.

Het is nog niet helemaal duidelijk of DENK in de Eerste Kamer komt. De partij hikt tegen de grens van één zetel aan. De uitslagen van de verkiezingsdienst van het ANP hebben wel duidelijk gemaakt waar de partij de meeste steun geniet.

DENK scoorde het beste resultaat van de uitslagenavond in Schiedam. Daar kreeg de partij 7,7 procent van de stemmen. Dat is meer dan D66, CDA en SP behaalden in de Zuid-Hollandse plaats. In Rotterdam behaalde DENK 7,5 procent, net iets minder dan de PVV van Geert Wilders.

De SP verloor, op basis van ruim 93 procent van de stemmen geteld, in elke gemeente. Dat kan nog veranderen, omdat enkele tientallen uitslagen nog niet bekend zijn.

De partij deed het naar verhouding het best op Urk. Daar daalde de partij van 0,6 procent naar 0,3 procent, oftewel van 39 naar 31 stemmen. In Staphorst moest de partij een half procentpunt inleveren.

Het verlies was het grootst in het Brabantse Boxmeer, thuisplaats van oud-partijleider Emile Roemer. De SP was daar vier jaar geleden verreweg de grootste partij, met 32,3 procent van de stemmen. Woensdag kreeg de SP 17,1 procent.

Het CDA is daar de grootste geworden. Ook in Cuijk en in Mill en Sint Hubert ging de SP hard onderuit.

Alles bij elkaar werd de partij ongeveer gehalveerd, van 11,7 procent vier jaar geleden naar bijna 6 procent nu.

In Flevoland en Overijssel zijn alle stemmen geteld en is de uitslag binnen.

In Flevoland is Forum voor Democratie (FVD) de grootste partij geworden met acht zetels. De VVD verliest één zetel en komt uit op zes. De PVV verliest twee zetels, maar is wel de derde partij in de provincie, met vier zetels in totaal. GroenLinks wint verder als enige zetels en komt ook uit op vier.

In Overijssel is het CDA, ondanks een verlies van twee zetels, nog steeds de grootste partij met negen in totaal. FVD en VVD halen beide zes zetels binnen. Ook in deze provincie heeft alleen GroenLinks, ten opzichte van vier jaar geleden, meer zetels weten binnen te halen. De partij komt uit op vijf zetels.

De VVD blijft de grootste partij in de provincie Noord-Brabant. Na het tellen van ongeveer 95 procent van de stemmen, staat de partij op tien zetels. Forum voor Democratie (FVD), is momenteel de tweede partij in de provincie. FVD kreeg ruim 14 procent van de stemmen.

De uitslagen van de Statenverkiezingen van woensdag zijn nog niet allemaal bekend. Ongeveer dertig gemeenten hebben nog geen verkiezingsuitslagen doorgegeven aan de verkiezingsdienst van het ANP. Daaronder zijn Apeldoorn, Heerlen, Diemen, Culemborg, Geldrop-Mierlo en Hoeksche Waard.

Het CDA blijft naar verwachting de grootste partij van Friesland. Forum voor Democratie (FVD) doet haar intrede als tweede partij in Friesland. FVD blijft de PvdA echter net voor. Het CDA kan rekenen op acht zetels, terwijl FvD en PvdA het met zes zetels moeten doen.

Nadat zeventien van de achttien gemeenten zijn geteld, lijkt de SP de grote verliezer te worden. De partij houdt nog twee van de vijf zetels over. Ook de PVV deed het niet best in Friesland en hield nog twee van de vier zetels over. GroenLinks zag het zetelaantal groeien, van één tot vier.

Forum voor Democratie komt waarschijnlijk met elf zetels in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Daarmee lijkt de partij in één klap de grootse partij te worden in de provincie met de meeste inwoners. De VVD moest na het verlies van een zetel de koppositie afstaan en is nu de tweede partij met negen zetels, nadat ruim 92 procent van de stemmen is geteld.

Grote winnaar naast FVD is GroenLinks, dat steeg van drie naar vijf of zes zetels. Grote verliezen waren er voor met name de PVV (gehalveerd naar vier zetels) en SP (van vijf naar twee zetels). Het CDA moest drie van de zeven zetels inleveren. DENK komt ook in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. De partij haalt naar verwachting een zetel binnen.

De PvdA is weer de grootste partij in Groningen. De PvdA kreeg de steun van 11,8 procent van de Groningse kiezers.

Ondanks een daling is het CDA de grootste partij in Overijssel gebleven. Forum voor Democratie (FVD) wordt vanuit het niets de tweede partij in de provincie.

Het CDA ging van 22,3 procent naar 17 procent van de stemmen.

De opkomst bij de Statenverkiezingen woensdag lag aanzienlijk hoger dan bij de vorige provinciale verkiezingen, vier jaar geleden. Ongeveer 56 procent van alle kiezers is gaan stemmen. Dat is bijna 10 procentpunt meer dan in 2015. In 2011 lag de opkomst ongeveer even hoog als dit jaar.

De opkomst was het hoogst in Zeeland (60,3 procent) en Utrecht (60 procent). In Noord-Brabant (52,2 procent) en Limburg (53 procent) bleven naar verhouding de meeste mensen thuis.

In het Gelderse villadorp Rozendaal, ten noorden van Arnhem, stemde bijna 80 procent van alle inwoners. In Staphorst ging bijna drie kwart van alle inwoners naar een stembureau. In Rotterdam stemde 44,9 procent van de kiesgerechtigden en bleef meer dan de helft van de mensen thuis.

FVD is in Flevoland de grootste partij geworden. De partij kreeg hier 17,7 procent van de stemmen en dat is goed voor acht van de 41 zetels in de Provinciale Staten. VVD, vier jaar geleden de grootste, werd tweede met zes zetels.

De prognose bevestigt dat de regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt. Ze houden 31 zetels over en zijn aangewezen op steun van andere partijen. GroenLinks kan daar mogelijk helpen, want deze partij ging van vier naar negen zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks een verlies van acht naar zeven zetels.

Volgens de voorlopige prognose van het ANP heeft FVD landelijk de meeste stemmen gekregen. De VVD is de tweede partij. Beide partijen komen uit op twaalf zetels in de Eerste Kamer. Dat betekent dat de VVD één zetel inlevert.

Behalve de VVD moeten ook andere regeringspartijen verlies incasseren. Het CDA daalt van twaalf naar negen zetels, D66 van tien naar zes. De ChristenUnie is de enige coalitiepartner die winst boekt. De partij stijgt van drie naar vier zetels.

De uitslag in Utrecht is inmiddels definitief. 58,8 procent van de stemgerechtigden is gaan stemmen in deze stad. Zoals het er eerder al naar uitzag, heeft GroenLinks met 27,8 procent inderdaad veruit de meeste stemmen gekregen. D66 volgt met 15,5 procent en de VVD sluit de top drie af met 12,6 procent.

Daar is de uitslag van Rotterdam. In de havenstad is FVD ruim de grootste geworden met 15,7 procent van de stemmen. De VVD volgt met 12,8 procent van de stemmen en is de tweede partij. GroenLinks volgt met 12,2 procent.

De uitslag van Den Haag is ook binnen. Hier is de VVD de grootste partij met 16,1 procent van de stemmen, op de voet gevolgd door FVD met 14,3 procent van de stemmen. DENK haalt in Den Haag 7 procent van de stemmen, dus het is nog altijd onzeker of deze partij een zetel in de senaat kan bemachtigen.

Forum voor Democratie is in Helmond in één klap de grootste partij geworden met 16,5 procent van de stemmen. De partij neemt de koppositie over van de SP, die zijn aanhang zag halveren en nog maar 10 procent van de stemmen kreeg.

Ook in Haarlem heeft GroenLinks bijna 20 procent van de stemmen binnengehaald. Daarmee is het ook in deze stad de grootste partij geworden. PvdA en VVD volgen op ruime afstand met elk circa 12 procent van de stemmen. FVD heeft in Haarlem ruim 11 procent van de stemmen behaald. Daarmee is het de vijfde partij in Haarlem. De grootste verliezers in Haarlem zijn de SP en de PVV.

GroenLinks lijkt voorlopig ook de grootste partij in de stad Groningen te worden. De partij behaalt hier maar liefst 19,9 procent van de stemmen. PvdA en D66 volgen. VVD is hier voorlopig de nummer vier.