De PVV deed eerder op de dag nog een vergeefse poging om de spreidingswet alsnog controversieel te verklaren. Vorige week bleek al dat een nipte meerderheid de wet niet op de lange baan wil schuiven.

De spreidingswet heeft als doel de opvanglocaties voor asielzoekers eerlijk over Nederland te verspreiden. Op dit moment kunnen gemeenten alleen vrijwillig plekken aanbieden en is er voortdurend een tekort. In de toekomst moet het door de wet mogelijk zijn om gemeenten te belonen. In het uiterste geval kan ook dwang worden toegepast.

De VVD ging daar eind vorig jaar na heel lang tegenstribbelen mee akkoord. De partij schaarde zich achter het wetsvoorstel, nadat premier Mark Rutte had beloofd ervoor te zorgen dat het aantal asielaanvragen zou verminderen.

Nu het kabinet gevallen is, heeft de partij de steun ingetrokken. Regeringspartijen D66, CDA en ChristenUnie zijn niet tegen de wet, maar zullen die wel op een aantal punten willen aanpassen. Eerder bleek dat uitvoeringsorganisaties en de Raad van State (die adviseert over wetten van de overheid) de wet onnodig complex en lastig uitvoerbaar vinden.

Het was de bedoeling dat de wet begin dit jaar al zou ingaan, maar het proces liep meerdere keren vertraging op. Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) hamert al zo'n anderhalf jaar op het belang van de wet. Vorig jaar zomer leidde het structurele tekort aan opvangplekken tot schrijnende situaties bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Van der Burg zal de wet deze maand verdedigen. Tegelijkertijd staat hij als kandidaat op de kieslijst van de VVD. Het is bijna zeker dat hij na de verkiezingen van 22 november in de Kamer komt. Het is een opmerkelijke situatie, omdat de liberalen tegen de wet zijn en dat ook in het verkiezingsprogramma hebben staan. Van der Burg benadrukte vrijdag na afloop van de ministerraad dat hij op dit moment staatssecretaris is en vóór de wet is.

Als de wet nog voor 22 november door de Tweede Kamer wordt aangenomen - na de behandeling moet ook nog een stemming volgen - is het nog geen gelopen race. De Eerste Kamer moet zich er dan ook nog over buigen. De samenstelling daarvan is na de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen en de latere getrapte Eerste Kamerverkiezingen flink opgeschud.