"De overheidsfinanciën zijn sterk verslechterd door onder andere de gestegen rentelasten en een sterke stijging van de uitgaven", staat in een maandag gepubliceerd advies van topambtenaren dat traditiegetrouw voor de Tweede Kamerverkiezingen verschijnt.

Er is daarom een "koerscorrectie" nodig van een aankomend kabinet wat betreft de overheidsuitgaven.

Aan het advies, met de titel Studiegroep Begrotingsruimte, schreven ook de directeuren van de Planbureaus en die van De Nederlandsche Bank mee. Daarmee weegt het advies zwaar in Den Haag.

De studiegroep voorziet dat de overheidsuitgaven alleen maar zullen toenemen door de zorg, vergrijzing en het klimaat. Om de stijgende kosten het hoofd te bieden, zijn "structurele hervormingen" nodig.

De studiegroep begrijpt de noodzaak van investeringen, maar dat zal op andere manieren moeten gebeuren dan ergens extra geld aan uitgeven. "Niet alle doelen kunnen worden bereikt via overheidsuitgaven", staat in het advies.

Zoals gebruikelijk zouden financiële mee- of tegenvallers niet direct moeten leiden tot extra overheidsinvesteringen of -uitgaven. Dit zogenoemde trendmatig begrotingsbeleid moet voor "rust en stabiel beleid" zorgen, zodat burgers en bedrijven niet worden verrast door nieuwe maatregelen.

Hoewel het met 17 miljard euro om een fors bedrag gaat, is er geen sprake van een economische crisis. De economie groeit vooralsnog. De overheid krijgt veel geld ook niet altijd uitgegeven, omdat er bijvoorbeeld geen personeel is om het beleid ut te voeren of omdat er niet voldoende materieel is.

Daarom waarschuwen de ambtenaren nu alvast zodat de "begrotingsopgave" houdbaar blijft. Daar zit ook een moralistische boodschap in. Want als beleid in korte tijd op de schop moet vanwege plotselinge bezuinigingen, doet dat ook iets met het vertrouwen in de politiek.

Dat de economische vooruitzichten niet jofel zijn, is bekend. Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwde dat het begrotingstekort de komende jaren oploopt als het demissionaire kabinet niet optreedt. Nu worden er op Prinsjesdag maatregelen aangekondigd om de overheidsfinanciën niet te veel te laten ontsporen, maar dat wordt steeds moeilijker als de economische groei sputtert.

Maandag schroefde de Europese Commissie de verwachte economische groei voor dit jaar nog flink terug van 1,8 naar 0,5 procent. Boosdoeners zijn de hoge inflatie en een teruglopende export.