Nieuwsuur baseert zich op zowel vertrouwelijke als openbare documenten en achtergrondgesprekken.

De verkenners zouden kort na hun aanstelling een vertrouwelijk gesprek hebben gevoerd met toenmalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Ze vroegen op 19 maart 2021 om "meer tijd", omdat ze wilden zien of Omtzigt - nu zelfstandig Kamerlid, maar toen nog CDA'er - meer stemmen zou halen dan lijsttrekker Wopke Hoekstra.

Arib weigerde het verzoek van de verkenners om de CDA-verkiezingsstrijd af te wachten. Omtzigt haalde wel opmerkelijk veel stemmen, maar Hoekstra iets meer, maakte de Kiesraad een week later bekend.

Het CDA zat intern in zijn maag met de bij kiezers populaire Omtzigt, die zelf ziek thuiszat. Binnen het CDA waren de ambities van Omtzigt omstreden en Hoekstra was door het bestuur aangewezen als nieuwe leider.

In een latere evaluatie van de verkenning werd het gesprek met Arib al gemeld, maar uit aantekeningen van een ambtenaar blijkt nu dat Jorritsma (VVD) in dat gesprek heeft gezegd dat Omtzigt een probleem vormde. In die fase is het niet gebruikelijk om over Kamerleden of mogelijke coalities te praten.

Vlak nadat Ollongren (D66) op 25 maart was gefotografeerd met aantekeningen waarop "positie Omtzigt, functie elders" stond, gaven de verkenners hun taak terug.

Daarna ontstond grote politieke ophef, die premier Mark Rutte een week later bijna de kop kostte. Hij was degene die tijdens de eerste verkenning over Omtzigt had gesproken, maar had dat aanvankelijk ontkend. Het leidde tot een vertrouwensbreuk met de oppositie en het was ook slecht voor het vertrouwen in de politiek.

Oppositiepartijen sturen nu aan op een debat over de acties van Jorritsma en Ollongren. Zo laten onder meer de PVV, SP en BBB in kritische reacties weten dat "de Kamer is voorgelogen".

Omtzigt zelf zegt in een reactie dat het "overduidelijk" was dat er na de val van het kabinet veel over hem was gesproken. "De verkenners hebben dat altijd ontkend, ook tegenover mij, maar dat was altijd al zeer ongeloofwaardig."

Hij zegt ook dat het de kern van de Nederlandse politiek raakt. "Het gaat over machtsspelletjes en niet over het oplossen van de grote en lastige vraagstukken."