Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) moest woensdag alle zeilen bijzetten om de oppositie te overtuigen tijdens het debat over het miljardenfonds.

De coalitie komt namelijk zetels tekort in de Eerste Kamer voor een meerderheid, dus extra steun is nodig.

Maar veel oppositiepartijen waren voor het debat, dat drie weken geleden begon, al uiterst kritisch, en zijn dat vandaag na urenlang debatteren nog steeds.

Dat er straks miljarden worden uitgetrokken voor de transitie in de landbouw, is niet eens zozeer het probleem. Er was vooral veel te doen om de randvoorwaarden waardoor partijen hun steun nog niet wilden uitspreken.

Vanuit de Kamer kwamen er meer dan dertig aanpassingsvoorstellen (amendementen). Daar wordt volgende week over gestemd, net zoals over de wet.

Dan gaat het bijvoorbeeld over de waarborgen en controles die ervoor moeten zorgen dat het geld aan de juiste maatregelen wordt uitgegeven. Of over voorwaarden die worden gesteld aan dierenwelzijn en de volksgezondheid.

Over wie er de zogenoemde 'fondsbeheerder' wordt, de minister die goedkeuring geeft om het geld uit te geven. In de kabinetsplannen is dat alleen de minister voor Natuur en Stikstof, Van der Wal op dit moment. Maar stel dat BBB-leider Caroline van der Plas die post ooit krijgt?

GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet vertrouwt de huidige minister, zei ze woensdag. Maar dat ligt anders bij Van der Plas. "BBB en GroenLinks hebben andere idealen". Daarom willen GroenLinks en PvdA dat ook de minister van Financiën zeggenschap krijgt.

Van der Plas maakte zich op haar beurt zorgen over het toekomstige verdienmodel voor boeren. Er wordt namelijk al jaren gesproken over een betere prijs voor hun producten en de bijdragen die bijvoorbeeld supermarkten zouden moeten leveren, maar dat is niet afdwingbaar. "Je kunt supermarkten niet verplichten Nederlandse producten te verkopen", zei de BBB-leider.

Ze herinnerde het kabinet eraan dat consumenten helemaal niet zo massaal bereid zijn meer te betalen voor biologische producten. Al helemaal niet in deze tijd van gigantisch hard stijgende prijzen.

Van der Plas herhaalde aan het einde van het debat dat zij het fonds in deze vorm niet zal steunen.

Vooral de onduidelijkheid over het kabinetsdoel, de helft minder stikstofuitstoot in 2030, leidde opnieuw tot veel irritatie en onbegrip in de Kamer. De discussie hierover gijzelt al maanden het stikstofdebat, ondanks verwoede pogingen van coalitie en kabinet dat de politiek zich niet moet blindstaren op een jaartal.

In de huidige wet staat de deadline op 2035. Maar in de nieuwe wet, die nog naar de Tweede Kamer moet, staat 2030. Dat was een afspraak uit het coalitieakkoord. Althans, tot voor kort, want het CDA wil op termijn die afspraak openbreken. Wanneer precies weet nog niemand. "Zo snel mogelijk", zei CDA-Kamerlid Derk Boswijk desgevraagd. "Wat mij betreft voor de zomer."

Onder anderen PvdA-Kamerlid Joris Thijssen begrijpt niet dat hier nog geen duidelijkheid over is, terwijl er wel al een miljardenfonds wordt opgetuigd.

"Het is echt een bende aan het worden", zei Thijssen. "Ik zie niet hoe dit fonds een meerderheid in de Tweede Kamer en Eerste Kamer kan krijgen als het CDA boven de markt laat hangen wat het doel is van het fonds."

In de tussentijd moeten provincies voor 1 juli hun plannen inleveren over hoe zij stikstof willen reduceren en de natuur gaan versterken. In veel provinciebesturen zit BBB straks aan het roer, de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen en voorvechter van '2035'. Van der Wal zei daar woensdag over: "Het is verstandig als provincies uitgaan van 2030." Geen harde eis en dus ook geen duidelijkheid.

De bewindsvrouw probeerde vooral aan de man te brengen dat de discussie over de deadline nu niet wordt gevoerd. Het miljardenfonds kan volgens Van der Wal het best worden vergeleken met de oprichting van een bankrekening.

Ze deelde met de Kamer het ongeduld over het uitblijven van een landbouwakkoord. Nu krijgen boeren vooral te horen wat zij niet mogen of welke verplichtingen zij hebben. Naast stikstofreductie worden er ook eisen gesteld aan klimaatdoelen en regels voor een betere waterkwaliteit. Het landbouwakkoord moet juist perspectief bieden over wat wel kan.

De onderhandelingen lopen stroef, werd deze week weer duidelijk. Volgende week moet hier een knoop over worden doorgehakt. "Ik begrijp het ongeduld, ik merk het bij mezelf ook", aldus Van der Wal.