"Vooral op dit onderwerp benadrukt het kabinet continu het nut en de noodzaak om hier gezamenlijk de schouders onder te zetten. Dat zien we hier dus totaal niet terug", zegt Rutger Groot Wassink. Hij is voorzitter van de Tijdelijke Commissie Asiel en Migratie van de VNG.

Groot Wassink vreest dat de wet in deze vorm niet gaat werken. Volgens hem wordt het vertrouwen van burgers daardoor verder geschaad.

De spreidingswet moet ervoor zorgen dat de opvang van asielzoekers beter verspreid wordt. Het kabinet wil elke twee jaar gemeenten proberen te verleiden een asielzoekerscentrum te openen. Als de gemeenten dit vrijwillig doen, kunnen ze een geldbeloning krijgen.

De overige opvanglocaties verdeelt het kabinet daarna op basis van inwoneraantal over het land. Daar komt dus dwang bij kijken.

Op de wet kwam de afgelopen maanden harde kritiek. Die kwam van zowel de Raad van State als de partijen die de wet moeten gaan uitvoeren. Dat zijn onder meer de gemeenten en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

De wet is "onnodig complex" en "lastig uitvoerbaar", oordeelde de Raad van State. De financiële beloning kan daarnaast leiden tot strijd tussen gemeenten. Het onafhankelijke adviesorgaan van de regering adviseerde om terug te gaan naar de tekentafel.

De VNG en het COA zijn het daarmee eens. Ze willen een wet die uitvoerbaar, uitlegbaar en slagkrachtig is.

Desondanks heeft het kabinet besloten de wet niet aan te passen. Van der Burg gaf vrijdag toe dat de politieke steun van de coalitie de doorslag heeft gegeven.

De wet is zo complex geworden omdat die de uitkomst is van een zwaarbevochten deal tussen de VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Zij overlegden vorig jaar wekenlang over de wet, die onderdeel was een pakket aan asielmaatregelen. De VVD was lang tegen, maar ging uiteindelijk toch akkoord na een bezoek van premier Mark Rutte aan de fractie.

Van der Burg heeft na het advies van de Raad van State niet opnieuw met de coalitiepartijen gesproken over de wet. Het kabinet heeft zelf de inschatting gemaakt dat alleen het huidige voorstel op steun kan rekenen.

De VNG vestigt haar hoop nu op de Tweede en Eerste Kamer. "We doen een dringend beroep op de Kamerleden om de wet te toetsen aan de uitvoerbaarheid. Daar zouden onze punten en die van de Raad van State weer naar boven komen", zegt Groot Wassink.

Het is sowieso onzeker of de wet door de Eerste Kamer komt. Als de behandeling nog een poos op zich laat wachten, zal het ook aan de nieuwe senaat zijn. De coalitie heeft dan nog minder zetels. Het kabinet zal naar steun moeten zoeken bij de BBB of linkse partijen.

GroenLinks en PvdA zien de noodzaak van de wet wel in. Maar de partijen vinden het "ongekend" dat het kabinet niets gedaan heeft met de adviezen en waarschuwingen van de organisaties die de wet moeten gaan uitvoeren. De partijen willen eerst stevig in debat. Caroline van der Plas (BBB) gaf eerder al aan dat ze tegen de spreidingswet is.

Als de wet door het parlement komt, zal deze bovendien niet direct zorgen voor nieuwe opvanglocaties. Dat betekent dat Van der Burg deze lente en zomer tegen dezelfde problemen als vorig jaar oploopt. Toen sliepen geregeld honderden asielzoekers buiten het aanmeldcentrum in Ter Apel, omdat er te weinig bedden waren.