Het viertal moet dinsdag op het ministerie van Algemene Zaken onder meer de grote overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB) duiden en analyseren. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie verloren flink en BBB werd de grootste in alle provincies. Maar Rutte wil ook bespreken wat er aan "bredere onvrede in de samenleving" achter schuilgaat.

"Eén is dus de uitslag zelf en ook: wat doet dat met partijen?", zei Rutte na de eerste dag van een EU-top in Brussel. "En twee: wat kunnen we in die uitslag lezen over het bredere vraagstuk van onvrede? Wat denk ik meer is dan stad-platteland. Stikstof, maar ook veel andere onderwerpen."

De premier noemde de grote winst van BBB eerder al een krachtig signaal van de kiezer. Hij wil uitzoeken hoe het kabinet hiermee moet omgaan. Het is niet zo dat een coalitiepartij heeft gevraagd om het coalitieakkoord open te breken, meldt een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst. Hij verwacht dat meer gesprekken zullen volgen.

De minister-president vindt het verstandig om binnen het kabinet te bespreken waar de grote steun voor de partij van Caroline van der Plas vandaan komt. Volgens onderzoekers zijn kiezers niet alleen ontevreden over de aanpak van het stikstofprobleem, maar ook over andere zaken.

De premier en VVD-leider kan zich met vicepremiers Sigrid Kaag, Wopke Hoekstra en Carola Schouten ook meteen voorbereiden op een debat in de Tweede Kamer van 4 april. Het debat, dat door GroenLinks is aangevraagd, werd tot woede van de oppositie aanvankelijk geblokkeerd door de coalitiefracties. Maar die bedachten zich enkele uren later.

Twee dagen na de verkiezingen had de ministerraad ook al stilgestaan bij het verlies. De uitslag is ook landelijk van betekenis, omdat de nieuwe leden van de Provinciale Staten eind mei de Eerste Kamerleden kiezen. Met waarschijnlijk zeventien zetels wordt BBB daar de grootste.

Volgens de prognose gaan de vier coalitiepartijen van 32 naar 22 zetels. Dit betekent dat het kabinet meer senatoren van oppositiepartijen achter zich moet zien te krijgen om beleid erdoor te krijgen. Daar zal het kabinet waarschijnlijk meer concessies voor moeten doen.