"Misschien onbedoeld, maar zeker niet bedoeld", antwoordde Rutte op de vraag van Caroline van der Plas (BBB) of het kabinet te hardvochtig was over ongevaccineerden of te weinig in gesprek ging met deze mensen. Er zijn binnen het kabinet wel felle debatten geweest. "Zeker over de coronapas", aldus Rutte.

De Tweede Kamer debatteerde woensdag over het eerste rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), dat alweer bijna een jaar geleden verscheen.

Van der Plas stipte het wantrouwen in de politiek aan dat de coronacrisis feilloos blootlegde. Vanuit de overheid werd steevast gehamerd op het belang van vaccineren om de pandemie te bestrijden.

Er is nooit sprake geweest van vaccinatiedwang, al scheelde het weinig of een vaccinatiebewijs werd verplicht voor bijvoorbeeld de horeca. Daarmee zou een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen de rechten van gevaccineerden en ongevaccineerden.

Rutte: "Er waren dwingende redenen om dat onderscheid wel te maken. Dat kan leiden tot een gevoel van uitsluiting. Daar moet je het gesprek over aangaan."

De groep mensen die zich om welke reden dan ook niet wilden laten vaccineren, werd gedurende de crisis steeds luidruchtiger met protesten en antioverheidscampagnes. Vanuit het kabinet werd de kritiek op deze groep ook steeds harder.

Met name toenmalig minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge hield zich niet in. "Het heeft iets decadents om te denken dat je kunt bedanken voor het enige middel dat ons uit deze crisis helpt", zei De Jonge in de zomer van 2021 in een interview met NU.nl.

Dit soort uitspraken leidde volgens Van der Plas tot polarisatie en voedde het wantrouwen in de politiek. "Als je mensen van je afdrijft, gaan ze zich in eigen groepen bewegen en worden ze bevestigd in hun eigen gelijk. Ze communiceren niet meer met de overheid omdat ze die niet meer vertrouwen."

Rutte reageerde dat hij destijds met iedereen het gesprek aanging. Daarbij probeerde hij zo zorgvuldig mogelijk zijn woorden te kiezen. "Maar je moet oppassen met wat je zegt. Dat zal best weleens fout zijn gegaan."

De Onderzoeksraad kraakte harde noten over de situatie in de verpleeghuizen. Daar voltrok zich een "stille ramp" omdat het kabinet de ouderen aldaar uit het oog verloor, concludeerde de onderzoekers.

Tijdens het debat woensdagavond ontstond een felle discussie tussen Rutte en oppositiepartijen. Die ging over waarom het personeel in deze tehuizen niet beter beschermd werd met bijvoorbeeld het dragen van mondkapjes aan het begin van de coronacrisis in het voorjaar van 2020.

Dat had niet te maken met een schaarste aan beschermingsmiddelen, bezwoer Rutte. Het was een gevolg van een advies van het Outbreak Management Team (OMT). Op basis daarvan werden richtlijnen opgesteld door het RIVM. Dat was weer op verzoek van de verpleeghuissector zelf.

Die uitleg kon sommige partijen niet bekoren. Fleur Agema (PVV) beschuldigde Rutte van liegen. Dat viel bij de premier weer verkeerd. "Dan ben ik uitgepraat." De PVV'er moest wat hem betreft dan maar een motie van wantrouwen indienen.

Dat gebeurde uiteindelijk niet. "Hoewel ik dat op zich wel zou kunnen onderbouwen", zei Agema aan het einde van het debat. "In de beginperiode zijn de verpleeghuismedewerkers volkomen ten onrechte achtergesteld ten opzichte van ziekenhuismedewerkers. Daarmee is hun gezondheid in de waagschaal gesteld."