De afgelopen jaren is het aantal mensen uit het buitenland dat in Nederland aan een hogeschool of universiteit studeert flink gestegen. In het studiejaar 2021/2022 ging het om 115.000 internationale studenten. Vijftien jaar eerder waren dat er nog 33.000. Tegenwoordig komt een op de vier eerstejaarsstudenten uit het buitenland, becijferde statistiekbureau CBS.

Vooral aan de universiteiten is het probleem groot. 40 procent van de studenten komt uit het buitenland. Zowel de Kamer als het kabinet vindt dat de grenzen inmiddels bereikt zijn. De kwaliteit van het onderwijs staat onder druk en er zijn grote problemen met de huisvesting van studenten.

Tegelijkertijd hechten Kamerleden en minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) waarde aan de internationalisering van het hoger onderwijs. Het draagt bij aan de kwaliteit van de wetenschap en aan de economie. Bovendien hebben bepaalde sectoren, zoals de zorg en techniek, internationale studenten nodig.

"Maar moeten we dan ook honderden Duitse studenten in het Engels in psychologie en economie opleiden?", vroeg Hatte van der Woude (VVD) dinsdagavond tijdens een debat over internationale studenten aan de minister. Haar partij wil bijvoorbeeld het aantal studenten uit niet-Europese landen aan een maximum binden.

Het vraagstuk is ook onderwerp van een bredere discussie over migratie waar het kabinet zich over buigt. Het gaat dan ook over asiel- en arbeidsmigratie. Alle coalitiepartijen willen weer grip krijgen op deze bevolkingsgroei, maar zitten qua oplossingen niet op één lijn.

Zo'n beetje alle Kamerleden waarschuwden de minister dinsdagavond voor het effect van generieke maatregelen. Want niet in alle regio's spelen dezelfde problemen met huisvesting van studenten. Bovendien bevindt een aantal universiteiten en hogescholen zich in grensregio's, zoals Enschede en Maastricht. Ook zitten sommige onderwijsinstellingen, met name de technische universiteiten, juist wel verlegen om internationale studenten.

Maatwerk moet dus mogelijk zijn, maar SP-Kamerlid Peter Kwint stipte aan dat elke onderwijsinstelling van mening is dat zij de uitzondering op de regel moet zijn. Minister Dijkgraaf deelt deze zorg. "Daar moeten we in zekere zin ook terughoudend mee zijn", zei hij tegen de Kamerleden.

Een ander knelpunt waar de Kamer zich grote zorgen over maakt, is de manier waarop de onderwijsinstellingen gefinancierd worden met publiek geld. Lisa Westerveld (GroenLinks) legde uit waarom dit leidt tot het aantrekken van meer internationale studenten.

"Het gaat om een verdeelmodel. Dus simpel gezegd: als de ene instelling meer studenten werft en bijvoorbeeld meer buitenlandse studenten heeft, dan krijgt die een groter deel van de koek. Dat leidt tot concurrentie", zei Westerveld. Minister Dijkgraaf belooft voor de zomer een brief over deze kwestie te schrijven.

De toename van het aantal internationale studenten is al vaker besproken in de Kamer. Vorig jaar riep een meerderheid op tot een wervingsstop voor universiteiten en hogescholen. Die plaatsen bijvoorbeeld advertenties en zijn aanwezig op allerlei studentenbeurzen in het buitenland. Dijkgraaf verzekerde de Kamerleden dinsdag dat er gehoor is gegeven aan deze oproep.

De minister zal medio maart met zijn nieuwe beleidsplannen komen. Hij onderzoekt momenteel hoe het beheersbaar maken van het aantal internationale studenten het beste via de wet geregeld kan worden. Ook wil de bewindsman samen met de onderwijsinstellingen aan de slag en (aanvullende) akkoorden sluiten.

"We vragen heel veel van de minister", erkende Stieneke van der Graaf (ChristenUnie). Toch hoopt ze, net als de rest van de Kamer, dat de minister snel met concrete plannen komt.