De grootste storm is gaan liggen rond de crisisdossiers koopkracht, stikstof en asiel. Het kabinet heeft akkoorden gesloten en de portemonnee flink getrokken om de hoge energierekening te bestrijden. Maar de financiële steun is eindig, de rechter schiet flinke gaten in het asielakkoord en radicale boeren zijn nog lang niet tevreden.

De overheid heeft het afgelopen jaar "gefaald", zegt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in een interview met De Telegraaf. De tienduizenden gedupeerden van de gaswinning in Groningen, het toeslagenschandaal en de overstromingen in Limburg zijn daar volgens hem het bewijs van. "De overheid weet wat er moet gebeuren om het op te lossen. Dat is nog wel het wrangste."

Ook president Arno Visser van de Algemene Rekenkamer heeft flinke kritiek op de werkwijze van de overheid. "We hebben met z'n allen bedacht dat je op de ene plek beleid maakt en dat op een andere plek uitvoert. Wij gaan over het wat en jullie gaan over het hoe. Dat werkt niet", zegt hij tegen EW Magazine.

Het zijn twee ferme tikken van twee statige instituten, die voor de politiek uiterst belangrijk zijn.

Na lang onderhandelen over de plannen voor 2023 kondigden coalitie en kabinet afgelopen najaar een prijsplafond voor energie aan. Nooit eerder trok het kabinet op zo'n laat moment zo veel geld uit.

Minister Sigrid Kaag (Financiën) wilde het graag doen lijken alsof het miljardeninstrument in alle rust in elkaar was gezet. "Het is zeker niet paniekerig. Daarvoor zitten we te rationeel in de wedstrijd", zei de bewindsvrouw op Prinsjesdag tegen NU.nl. Op die dag presenteerde het kabinet de plannen voor dit jaar.

In werkelijkheid werd er tot op het allerlaatste moment aan gesleuteld, bleek uit een reconstructie van Nieuwsuur.

Het prijsplafond kwam er toch, waardoor miljoenen huishoudens voorlopig de broodnodige financiële zekerheid hebben. Maar aan de horizon doemt al direct het volgende probleem op. Want wat gebeurt er volgend jaar?

De energieprijzen zullen ook na dit jaar hoog blijven, verwacht onder andere het Centraal Planbureau (CPB). Omdat het kabinet nu zoveel geld uittrekt om de hoge energieprijzen iets te dempen, verslechteren de overheidsfinanciën. De rekening wordt zo doorgeschoven naar de toekomst, concludeerde het CPB.

Dat wil Kaag niet op haar geweten hebben. "We zullen ons moeten aanpassen aan de hogere energieprijzen. Ik heb geen gemakkelijke boodschap: we kunnen, anders dan bij corona, niet elke tegenslag op ons nemen", zei de D66-leider op het laatste partijcongres in november. "Er is geen gratis geld."

Maar er is evenmin een exitstrategie. Alleen in woord maakt het kabinet de geesten er rijp voor dat het in 2024 is afgelopen met de massale steun. De oppositie waarschuwt daarom voor een "koopkrachtravijn" in het volgende jaar. Het is een kwestie van tijd voordat deze storm weer aantrekt.

Het dossier asiel ligt misschien wel het gevoeligst in de coalitie en kan zo weer voor onrust zorgen tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Het afgelopen jaar werkte staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) zich een slag in de rondte om te zorgen voor genoeg opvangplekken. Maar hij kreeg het niet voor elkaar.

De acute crisis is opgelost. Een nieuwe wet moet op lange termijn zorgen voor meer opvangplekken, maar dat zal dit jaar nog geen effect hebben. De kans is daarom groot dat de opvang weer onder druk komt te staan.

Een simpele oplossing is er niet. De coalitie kwam vorig jaar met een pakket aan maatregelen. Zo werd sinds oktober gezinshereniging voor statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) uitgesteld.

Maar meerdere rechters floten het kabinet terug, omdat de maatregel in strijd is met de wet. Half februari velt de hoogste bestuursrechter een oordeel.

Als het beleid dan definitief de prullenbak in moet, zal dat een klap zijn voor de VVD. Die partij wil het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt verkleinen. Aan de andere kant pleiten D66 en ChristenUnie juist voor een humaan vluchtelingenbeleid. Het beperken van nareizigers ligt ze als een steen op de maag.

Mogelijk komt de gesloten asieldeal daardoor onder druk te staan. Veel zal afhangen van de andere plannen waar het kabinet mee komt.

Premier Mark Rutte beloofde de VVD-fractie zich persoonlijk in te zetten voor het verminderen van het aantal asielverzoeken. Dat is geen gemakkelijke opgave. Bovendien moeten de coalitiepartijen, die hier ideologisch totaal verschillend over denken, daar samen kunnen uitkomen.

Rond stikstof is het minder onstuimig vergeleken met afgelopen zomer. Dat kon ook bijna niet anders, na een zomer vol protesten en intimidatie van radicale boeren richting politici.

De rol van stikstofbemiddelaar Johan Remkes was hierin belangrijk. Hij bracht de gemoederen wat tot bedaren met veel gesprekken en een rapport.

Op zijn voorstel wordt er nu ook gewerkt aan een landbouwakkoord. Dat moet boeren het gevoel geven dat er mét hen wordt gesproken over stikstofreductie, in plaats van óver hen. De doelen uit het coalitieakkoord blijven overeind, al heeft Remkes wat achterdeurtjes gecreëerd.

Maar die rust is van korte duur, als het aan Farmers Defence Force-voorman Mark van den Oever ligt. In de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen in maart komen er acties tegen het stikstofbeleid. "De trekkers gaan weer het straatbeeld bepalen", waarschuwde Van den Oever eind vorig jaar.

Er is nu wat rust in Den Haag, maar de vraag is hoelang die duurt. Het kabinet heeft tijd gekocht met een tijdelijk prijsplafond, een nog te sluiten landbouwakkoord en een asieldeal. Maar al die oplossingen hebben valkuilen.

Ondertussen sluimert het wantrouwen in de politiek voort. Vlak voor de kerstvakantie was maar liefst zo'n drie kwart van de kiezers ontevreden over het kabinet, bleek uit een peiling van I&O Research.

Om het vertrouwen terug te winnen, moet de politiek nu leveren. "Het vooruitschuiven van problemen is funest", schrijft het onderzoeksbureau.

Daar komt de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen in maart bij. Die uitslag is ook bepalend voor de Eerste Kamer, waar de coalitie al jaren geen meerderheid heeft. Een groot verlies voor de coalitie maakt het nog ingewikkelder om uit de crises te komen.