Van Lienden sloot in april 2020 een deal met het ministerie voor het leveren van 40 miljoen mondkapjes. In de beginperiode van de coronacrisis was er een groot gebrek aan beschermingsmiddelen. Van Lienden maakte zich destijds sterk voor het aanschaffen van mondkapjes. Hij beweerde de levering in die tijd "om niet" te regelen.

Ruim een jaar later onthulde de Volkskrant dat Van Lienden en zijn zakenpartners er toch geld aan hadden verdiend. Van Lienden heeft 9 miljoen euro overgehouden aan de deal. Zijn compagnons beiden 5 miljoen euro.

Onderzoeksbureau Deloitte moest uitzoeken hoe de mondkapjesdeal precies tot stand was gekomen en welke rol het ministerie speelde. Het langverwachte rapport verscheen vrijdagmiddag.

Uit de reconstructie die de onderzoekers hebben gemaakt, blijkt dat het ministerie "een doorslaggevende betrokkenheid" had bij het sluiten van de deal. Het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH), het speciaal opgerichte bedrijf dat verantwoordelijk was voor de inkoop van hulpmiddelen, zag de overeenkomst eigenlijk niet zitten. Toch zette het ministerie de deal door. De inkoopmedewerkers gingen "onder protest" akkoord.

Deloitte stipt aan dat de betrokkenheid van het ministerie bij deze deal groter dan gemiddeld was vergeleken met andere deals.

Minister Conny Helder (Langdurige Zorg) zegt dat Van Lienden en zijn zakenpartners bewust verwarring hebben gezaaid over de relatie tussen hun Hulpgoederen Alliantie (een stichting zonder winstoogmerk) en Relief Goods Alliance (het commerciële bedrijf). "Er was duidelijk sprake van vermenging", schrijft Helder in een brief aan de Kamer.

Uit de reconstructie blijkt dat Van Lienden meerdere voorstellen voor een deal naar het ministerie stuurde. In eerste instantie wilde hij de inkoop én distributie van de mondkapjes regelen via zijn stichting. Deze deal kwam niet tot stand doordat het ministerie dit een taak van het consortium vond en geen concurrerend kanaal wilde. Uiteindelijk volgden er verschillende andere voorstellen vanuit Van Lienden en zijn partners, de ene keer opgesteld vanuit hun stichting en de andere keer vanuit hun commerciële bedrijf.

Op het moment dat de deal uiteindelijk werd gesloten, wisten ambtenaren op het ministerie wel dat ze dat deden met het commerciële bedrijf. "Maar dat de winst zoveel zou zijn, was men niet van doordrongen", zegt Helder.

Het winstoogmerk "deed eigenlijk niet ter zake", zegt Helder verder. Andere partijen die beschermingsmiddelen inkochten in de coronacrisis maakten ook winst. Volgens Van Lienden laat dit zien dat zich geen "onregelmatigheden" hebben voorgedaan, schrijft hij vrijdag op Twitter.

Desondanks laat het onderzoek van Deloitte volgens Helder zien dat de zakenvrienden "forse druk uitoefenden" op het ministerie. Verder gaven ze volgens haar een "onjuiste voorstelling van zaken" en speelden ze partijen bewust tegen elkaar uit. Helder doelt hiermee op het ministerie van Volksgezondheid en het LCH.

Van Lienden en zijn zakenpartners hebben overigens geen volledige medewerking verleend aan het onderzoek van Deloitte, schrijven de onderzoekers. Zo hebben ze geen volledige geluidsfragmenten gedeeld.

In het onderzoek zijn geen nieuwe feiten over de betrokkenheid van Hugo de Jonge, destijds minister van Volksgezondheid, aan het licht gekomen.

Uit publicaties van de Volkskrant bleek eerder dit jaar dat hij er bij topambtenaren op had aangedrongen contact te houden met Van Lienden. "Je kunt die Sywert beter inside pissing out hebben dan outside pissing in", zei De Jonge. De minister maakte zich in die tijd grote zorgen om de kritiek die Van Lienden uitte op Twitter en in de media.

De Jonge moest zich hier al over verantwoorden in de Kamer. Hij had eerder gezegd dat hij niet betrokken was bij de deal. In het debat hield hij dit vol, omdat hij naar eigen zeggen niet betrokken was bij het daadwerkelijk sluiten van de overeenkomst.

Het leek hem ook "vergezocht" dat hij met "die paar berichtjes" de deal mogelijk heeft gemaakt. "Ik was niet betrokken bij de deal, maar ik heb wel betrokkenheid gehad", zei hij. Wel gaf De Jonge toe dat hij eerder opening van zaken had moeten geven over de contacten.