Het gaat om 220.000 van de 270.000 mensen die in het omstreden systeem Fraude Signalering Voorziening (FSV), dat in de praktijk fungeerde als een zwarte lijst, waren opgenomen. Van de overige 50.000 moet het grootste deel langer wachten op uitsluitsel.

Alleen voor degenen die als gevolg van hun registratie op de FSV-lijst onterecht zijn afgewezen voor minnelijke schuldsanering, of daar lang op hebben moeten wachten, doet het kabinet al een voorstel tot compensatie. Zij krijgen 500 euro voor ieder half jaar dat zij hebben moeten wachten op een regeling.

Tussen de 5.000 en 14.000 mensen komen voor deze tegemoetkoming in aanmerking. Daar zitten "helaas" niet degenen bij die in 2012 en 2013 zijn afgewezen voor minnelijke schuldsanering. Over die jaren zijn "geen dossiers meer aanwezig" bij de Belastingdienst.

Van Rij gaat de komende maanden verder kijken naar eventuele tegemoetkoming van mensen die immateriële schade hebben geleden, bijvoorbeeld doordat aftrekposten die zij in hun aangiftes opvoerden, op basis van persoonlijke kenmerken als afkomst of godsdienst extra streng werden gecontroleerd.

Over de gevolgen voor de schatkist kan Van Rij nog niets zeggen. Maar het overgrote deel van de FSV-geregistreerden komt dus niet in aanmerking voor compensatie en krijgt slechts nogmaals een excuusbrief. "En dat kost niets."

Het voorstel van Van Rij is een "denkrichting", benadrukt hij. Bij de nadere uitwerking moet nog gekeken worden naar bijvoorbeeld de juridische basis, de uitvoerbaarheid en de financiële gevolgen. De staatssecretaris wil er na het zomerreces ook nog over in debat met de Tweede Kamer voordat hij een definitief besluit neemt.

"Ik begrijp dat het vertrouwen in de Belastingdienst - en daarmee het vertrouwen in de overheid als geheel - door het gebruik van de FSV is geschaad", aldus de bewindsman. "Dat spijt mij zeer. Burgers en ondernemers moeten kunnen rekenen op een rechtvaardige selectie en behandeling van de aangifte."

De fiscus stopte in 2020 met het gebruik van de FSV, nadat de lijst in 2020 werd onthuld door RTL Nieuws en Trouw. Zowel de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) als onderzoeksbureau PwC heeft vastgesteld dat de Belastingdienst met het systeem op veel punten de privacywet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) heeft overtreden.

Uit het onderzoek van accountantskantoor PricewaterhouseCoopers (PwC) bleek ook dat mensen een registratie in de FSV konden krijgen op basis van hun nationaliteit of door een donatie aan een moskee. Het kabinet erkende eind mei dat hier sprake was van institutioneel racisme.