Het oppositieakkoord is niet vrijblijvend, schrijven PvdA en GroenLinks. "Wij zullen het kabinetsbeleid beoordelen op deze doelen en zelf met voorstellen komen om ze te realiseren", staat in het achttien pagina's tellende document.

"Het is de hoogste tijd voor linkse samenwerking. We zijn het over zoveel dingen eens in de politiek", zei PvdA-leider Lilianne Ploumen in een toelichting. De plannen staan volgens haar voor een sociale, groene en progressieve agenda.

"Je speelt ons niet meer uit elkaar. Je onderhandelt met ons beiden of je doet het niet", aldus GroenLinks-voorman Jesse Klaver, die vindt dat de partijen elkaar in het verleden te vaak uit elkaar lieten spelen. "De ene keer deed de PvdA zaken met het kabinet en de andere keer deden wij dat."

Klaver en Ploumen zijn zich zeer bewust van hun machtspositie in de Eerste Kamer. Daar heeft de beoogde coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie geen meerderheid. PvdA en GroenLinks kunnen in de senaat beide voor een meerderheid zorgen.

Echt hard werd het machtsspel maandag nog niet gespeeld. Er wordt "kritisch gekeken" naar de kabinetsplannen en er wordt alleen ingestemd met plannen die "Nederland verbeteren". Die belofte, of waarschuwing, werd eerder gedaan toen deze partijen de handen ineensloegen met de SP.

PvdA en GroenLinks werken al langer samen. Eerder besloten ze alleen samen de coalitieonderhandelingen aan te gaan, maar dat werd destijds geblokkeerd door VVD en CDA. Er wordt sinds de Tweede Kamerverkiezingen op kleine schaal samengewerkt.

Bij de achterbannen is groot draagvlak voor nauwere samenwerking, maar voor een fusie was het nog te vroeg. Daarvoor wordt meer onderzoek gedaan. Ook nu is er geen sprake van dat de partijen helemaal in elkaar opgaan.

Andere partijen mogen ook aansluiten, waaronder maatschappelijke organisaties en vakbonden, zei Ploumen. Maar voor D66 lijkt er geen plek. "Die partij heeft een andere afslag genomen. D66 onderhandelt over de doorstart van het kabinet-Rutte III. Dat is een rechts kabinet."