Het demissionaire kabinet zei maandag zich in te spannen voor de evacuatie van nog eens 2.100 mensen uit Afghanistan. Het gaat om Afghanen die voldoen aan nieuwe opgestelde criteria. Zij moeten minstens een jaar hebben gewerkt voor een Nederlandse missie of sinds 2018 minstens een jaar hebben gewerkt voor Nederlandse ngo's. Ook moeten de Afghanen een zichtbare functie hebben vervuld.

Een meerderheid van de Kamer is blij met deze stap, bleek tijdens het debat. Toch leven bij onder anderen SP-Kamerlid Jasper van Dijk en PvdA-Kamerlid Kati Piri nog zorgen over de nieuwe criteria. Zij vrezen dat mensen die gevaar lopen buiten de regeling zullen vallen.

"Neem nou het voorbeeld van de loodgieter die zegt: 'Ik ben in levensgevaar, maar val niet onder uw criteria'. Gaat u hem dan in de steek laten?", wilde Van Dijk van Knapen weten.

Volgens de demissionair minister heeft de overheid objectiveerbare criteria nodig, omdat organisaties zoals ngo's niet kunnen bepalen wie er naar Nederland komt. Zij kunnen wel namen aandragen, maar "de overkomst" bepalen is volgens Knapen een taak van de overheid.

Op een vraag van Piri of het kabinet wel humaan zal omgaan met aanmeldingen van mensen die buiten de boot vallen, antwoordde Knapen dat het kabinet zich moet houden aan de opgestelde criteria. "Maar dat laat onverlet dat schrijnende gevallen schrijnende gevallen zijn. Ik weet niet of het antwoord op je vraag dan ja of nee is." Piri: "Ik vat 'm op als ja".

Ook maken partijen zich zorgen over familieleden van Afghanen die gevaar lopen. Nederland hanteert de regel dat alleen het kerngezin in aanmerking komt voor asiel. CU-Kamerlid Don Ceder wilde weten hoe het kabinet omgaat met "zeer schrijnende gevallen". Tunahan Kuzu (DENK): "Is het kabinet bereid coulance te tonen aan familieleden die niet behoren tot het kerngezin, maar wel worden bedreigd?"

"Ook hier geldt: we schuiven het niet op", reageerde Knapen. "Maar we zijn ook niet blind. Ik zeg niet dat we er nooit en te nimmer van afwijken, maar het is wel onze regel."

De zorgen van onder anderen Kamerleden Piri en Van Dijk over de criteria die het kabinet nu hanteert, werden niet geheel gedeeld door CDA-Kamerlid Derk Boswijk en D66-Kamerlid Salima Belhaj.

"We moeten ons realiseren dat we niet iedereen kunnen opvangen en evacueren", begon Boswijk zijn bijdrage. Hij kreeg meteen ferme kritiek van Van Dijk, die wilde weten of de CDA'er nu de loodgieter laat stikken, terwijl hij eerder "groot voorvechter was van het redden en evacueren van zoveel mogelijk mensen". Boswijk hield vast aan zijn standpunt. "Je moet wel onderscheid maken. Er hebben enorm veel mensen voor Nederland gewerkt."

Ook Belhaj, die samen met onder anderen Boswijk na de val van Kaboel in een motie het kabinet opriep alle Afghanen te evacueren die vanwege hun relatie tot Nederland gevaar liepen, kreeg kritische vragen vanuit de Kamer. "Erkent u dat de nieuwe lezing echt een forse inperking is van uw eigen motie?", vroeg Van Dijk. "Er worden nu criteria gesteld die recht ingaan tegen de bedoelingen die de Kamer had met de motie die uw naam draagt", zei Piri.

Volgens Belhaj is er geen sprake van een forse inperking. "Dat is totale onzin. Het recht op asiel blijft gewoon gelden voor alle mensen die in de motie staan", zei ze. Volgens haar wordt de motie uitgevoerd nu het kabinet kijkt naar welke mensen als eerste geëvacueerd moeten worden. "Je moet toch willen dat mensen die het grootste risico lopen nu weg kunnen?"

Ook wilde de Kamer opheldering over de kwestie dat ambassadeur Caecilia Wijgers van het ministerie de opdracht zou hebben gekregen om het aantal te evacueren familieleden van lokaal ambassadepersoneel terug te brengen van zestig naar drie. Zij weigerde dat, bleek uit diplomatieke mails waarover de Volkskrant schreef.

Knapen schreef maandag in antwoord op Kamervragen dat het getal drie nooit absoluut bedoeld was, maar ter illustratie van "het restrictieve beleid (alleen kerngezin mag mee, red.)". Tijdens het debat legde hij de kwestie nogmaals uit, maar de Kamer bleef twijfels houden. "Ik kan bijna niet geloven dat er dan per ongeluk iemand 'drie' zegt", aldus Belhaj. "Drie is zo'n extreem getal. Maar drie is dus gewoon een voorbeeld van iemand, dat een eigen leven is gaan leiden."

Toch benadrukte Knapen dat hij zich kan voorstellen dat het getal drie illustratief als voorbeeld genoemd is. "Ik geef toe dat het beter was als er überhaupt geen getal was genoemd."

De Kamer debatteert donderdagochtend verder over de Afghaanse evacuaties, omdat er woensdagmiddag te weinig tijd was.