Het kabinet meldt dat het aantal van 35.000 mails is teruggebracht naar 20.000 unieke e-mailadressen, bij de rest ging het om dubbelingen. Het is onduidelijk of die mails inmiddels op individueel niveau beoordeeld zijn. Wel is er een eerste schifting gemaakt. Berichten van houders van een Nederlands paspoort, tolken en medewerkers van de missies zijn apart genomen.

Tijdens het debat op 15 september zei oud-minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Zaken dat "echt heel actief" werd gesproken met VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Volgens de oud-minister zouden die organisaties de selectie van de te evacueren Afghanen kunnen overnemen.

Demissionair premier Mark Rutte sprak van "een verstandige route", maar het kabinet rekende zich hier rijk: de gesprekken leverden niets op. De organisaties lieten het kabinet weten dat ze "geen specifieke ondersteuning" kunnen bieden, zo valt te lezen in een Kamerbrief. En dus blijft de database met de mailtjes in Den Haag.

Deze mails blijven nu beschikbaar als een soort naslagwerk voor als iemand in Nederland asiel aanvraagt. Dit betekent dat Afghanen die eerder een bericht hebben gestuurd in beeld komen als ze op eigen initiatief Nederland hebben bereikt. Hulporganisaties vinden dat alle berichten moeten worden beoordeeld. PvdA-Kamerlid Kati Piri wil dat het kabinet opheldering verschaft.

Na de val van Kaboel riep de Kamer het kabinet op om alle Afghanen die vanwege hun band met Nederland gevaar lopen te evacueren. In de motie-Belhaj werden onder anderen bewakers, koks, chauffeurs, en medewerkers van Nederlandse ngo's genoemd.

Het kabinet probeert die groep af te bakenen. Het wil zich inspannen voor zo'n dertienhonderd Afghaanse medewerkers van ngo's en Afghanen die hebben gewerkt voor Defensie, maar stelt wél nieuwe voorwaarden. Zo moeten zij een zichtbare functie in een "hoog profiel" hebben bekleed en een bepaalde tijd "substantiële werkzaamheden" hebben verricht.

Hulporganisaties vrezen dat Afghanen die wel degelijk gevaar lopen, buiten deze nieuwe regeling vallen. Maken bewakers en chauffeurs, die eerder wel onder de motie-Belhaj vielen, nog kans op evacuatie? D66-Kamerlid Salima Belhaj schrijft op Twitter dat het "belangrijk is dat álle personen onder de motie-Belhaj asiel kunnen krijgen". "Ik blijf daar scherp op letten!", aldus Belhaj.

Ook is het onduidelijk of het kabinet met het huidige evacuatieplan de motie afbakent of dat dit een eerste stap is. Wat gebeurt er met Afghanen die niet op de lijst komen? Of als mensen in een later stadium nog aan de bel trekken? Daarover zal de Kamer helderheid willen krijgen.

Het antwoord is drie. Uit diplomatieke mails die via de Volkskrant uitlekten, bleek dat ambassadeur Caecilia Wijgers zich verzette tegen de opdracht vanuit het ministerie om het aantal te evacueren familieleden van lokaal ambassadepersoneel terug te brengen van zestig naar drie. Hierbij ging het om opa's en oma's of andere familieleden die buiten de definitie van het kerngezin vallen, maar wel onder hetzelfde dak woonden als de lokale personeelsleden.

Het kabinet besloot strikt vast te houden aan evacuatie van alleen het kerngezin, omdat dit ook zo was gegaan bij de tolken. Voor drie familieleden mocht van het kabinet een uitzondering worden gemaakt. De keuze werd aan de ambassadeur gelaten, maar die weigerde te kiezen.

Tijdens het debat in september zei Kaag dat ze "naar eer en geweten" stelde dat zoiets nooit is gezegd. Nu blijkt uit de Kamerbrief dat het getal drie wel degelijk is genoemd, maar er wordt een draai aan gegeven.

Dat getal was als "illustratie" bedoeld, om duidelijk te maken hoe streng de ministers wilden vasthouden aan de regels met betrekking tot het kerngezin. Het was nooit de bedoeling om het als "absoluut aantal" op te vatten. Uit de mails bleek dat de ambassadeur in Kaboel het getal wel degelijk serieus nam. Het kabinet in de brief: "Het is uiteraard te betreuren als de indruk is gewekt dat dit wel zo werd bedoeld."

SP-Kamerlid Jasper van Dijk neemt hier geen genoegen mee. Hij spreekt van een "faux pas" en "een onvergeeflijke fout" en zal tijdens het debat om opheldering vragen.

Over de evacuatie van familieleden is sowieso het laatste woord nog niet gesproken. Er zijn bijvoorbeeld zorgwekkende berichten over bedreigingen aan het adres van broers en zussen van Afghaanse medewerkers. Piri hoopt dat het kabinet alsnog bereid is hier schappelijk mee om te gaan.