NU.nl
Het kabinet publiceert maandagavond notulen van discussies die bewindslieden hielden over de toeslagenaffaire. Dan wordt duidelijk of het kabinet inderdaad de Tweede Kamer buitenspel zette door informatie achter te houden. Wat is er ook alweer aan de hand?
Een onthulling van RTL Nieuws liet vorige week een bom afgaan in politiek Den Haag. Het nieuwsprogramma schreef op basis van bronnen die toegang hadden tot de notulen dat het kabinet tijdens een vergadering had besloten de Kamer met opzet tegen te werken in het toeslagenschandaal.
Die conclusie is extreem pijnlijk voor het kabinet. De misstanden bij de Belastingdienst betekenden namelijk het einde van de coalitie. Een snoeihard rapport oordeelde dat de gehele rechtsstaat had gefaald. Duizenden onschuldige burgers waren door de fiscus aangemerkt als fraudeurs, met grote financiële en emotionele schade tot gevolg.
De belangrijke notulen draaien om de ministerraad van medio november 2019. De voltallige Kamer had toentertijd gevraagd wie wat wist over het onrechtmatige handelen van de Belastingdienst. Die informatie zou bewust niet zijn gegeven.
Demissionair premier Mark Rutte kreeg tijdens zijn leiderschap vaker kritiek op zijn gesloten, politieke bestuursstijl. Na de publicatie van RTL Nieuws vroeg de Tweede Kamer daarom direct om opheldering. Rutte zelf stelt dat geen informatie is achtergehouden en ook niets vreemds is gezegd. Andere betrokkenen, zoals CDA-leider Wopke Hoekstra en D66-leider Sigrid Kaag (die als demissionaire ministers aanwezig waren bij de gesprekken), zeiden niets over het achterhouden van informatie.
De beslissing om notulen vrij te geven, is ongekend. Omdat aantekeningen van de ministerraad zijn aangemerkt als staatsgeheim, blijven deze altijd ruim twintig jaar geheim. Rutte sprak dit weekend al van een "uitzonderlijke beslissing".
Als het verhaal van de RTL-bronnen bevestigd wordt, kan dat grote politieke gevolgen hebben voor Rutte, Kaag en Hoekstra. Donderdag onderbreekt de Kamer het meireces om in debat te gaan over de kwestie.
Politici hebben niet alleen vragen over de toeslagenaffaire. Uit de notulen zou blijken dat ministers kritische Kamerleden zoals CDA'er Pieter Omtzigt de mond wilden snoeren. Zo zou Hoekstra geprobeerd hebben om Omtzigt te 'sensibiliseren' (bedaren), na aanhoudende kritische vragen.
Door de ophef rondom het populaire Kamerlid stonden de formatiegesprekken al stil. Uit gelekte aantekeningen van toenmalige verkenner Kajsa Ollongren bleek dat ministers dit jaar 'opnieuw' van hem af wilden, door hem 'elders een functie aan te bieden'. Het vertrouwen dat partijen in elkaar hebben is tot een nulpunt gedaald, waardoor de kans klein is dat een nieuwe regering wordt gevormd.
Mogelijk heeft de publicatie van de notulen nog gevolgen voor de RTL-bronnen, schreef de Volkskrant al eerder. Volgens het dagblad riskeert een bron één jaar celstraf voor het lekken van de geheimen. Het is niet duidelijk hoe laat de notulen worden vrijgegeven. Dat gebeurt vermoedelijk pas na de extra ingelaste ministerraad, die aan het einde van de middag begint.
