Logo NU.nlNU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
    • Regio
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Thuis
    • Vakantie
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Vrijdag 27 januari 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
Mark Rutte

Toeslagenaffaire hakt erin; neemt Rutte de ultieme verantwoordelijkheid?

Door Edo van der Goot

19 dec 2020 om 06:01Update: 2 jaar geleden
nujij comment2.2K reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail
De toeslagenaffaire is nog lang niet klaar met dit kabinet. Daar is de schade bij de ouders als gevolg van het grootschalige overheidsfalen te groot voor. Politieke consequenties kunnen niet uitblijven na het snoeiharde rapport van de ondervragingscommissie die uitzocht hoe het zo mis heeft kunnen gaan. De vraag is wélke consequenties.

Het rapport Ongekend onrecht hakte erin bij de politiek. "Daar kunnen we ons alleen maar voor schamen", zei premier Mark Rutte na publicatie van het rapport.

Ouders werden jarenlang vermorzeld door het toeslagensysteem van de Belastingdienst, met ongekende gevolgen. De problemen beperkten zich echter niet tot alleen grote schulden, die volgden op het harde terugvorderbeleid: het had ook invloed op hun werk, ze kregen relatieproblemen of ze moesten hun huis verlaten.

In de afgelopen periode lieten publicaties van Trouw en RTL Nieuws en de vastberadenheid van Kamerleden Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (CDA) zien hoe hopeloos de situatie is.

De rapporten van de Nationale ombudsman (2017) en de commissie-Donner (2019 en 2020) maakten ook veel duidelijk. Maar in het eindverslag van de ondervragingscommissie kwam alle ellende samen.

Kabinet bespreekt consequenties vrijdag in ministerraad

De Belastingdienst, de Tweede Kamer, het kabinet en de bestuursrechtspraak: allemaal hadden ze aandeel in het leed van de ouders.

Wat zijn de politieke consequenties? Vrijdag ligt deze vraag voor tijdens een ministerraad.

PvdA-leider Lodewijk Asscher liet eerder op donderdag al weten dat hij een punt achter het lijsttrekkerschap zet. De "discussie" rondom zijn rol in de Kamer zou momenteel "te groot" zijn door de toeslagenaffaire.

  • Verhoren toeslagaffaire afgerond: waarom greep politiek niet in?
    Zie ookVerhoren toeslagaffaire afgerond: waarom greep politiek niet in?

Wat betekent een kabinetsval voor de politiek?

Aftreden is de ultieme vorm van politieke verantwoordelijkheid nemen. Rutte werd er woensdag naar gevraagd, maar wilde er niet op vooruitlopen. "Daar kan ik u pas over berichten als we die discussie hebben gehad."

We zitten vlak voor de verkiezingen, die niet vervroegd zullen worden. Als het kabinet aftreedt, is het tot aan de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart demissionair.

Er worden dan alleen nog lopende zaken afgehandeld, totdat er een nieuwe ploeg zit. Vanwege recessen staan er nog maar weinig officiële vergaderdagen op de agenda.

Er wordt sinds de afkondiging van de recentste coronamaatregelen al minder vergaderd door de Kamer, dus veel parlementaire impact zal zo'n val niet hebben.

Kamervoorzitter Khadija Arib (links) neemt het rapport Ongekend onrecht aan van commissievoorzitter Chris van Dam (tweede van links), op de voorgrond CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt.
Foto: ANP

Ook CDA en D66 lopen bij aftreden schade op

De ondervragingscommissie deed onderzoek naar de periode van 2013 tot en met november 2019. Van de meest bij de toeslagenaffaire betrokken bewindspersonen zit alleen Rutte nog op dezelfde positie.

Asscher (minister van Sociale Zaken tussen 2012 en 2017), Eric Wiebes (staatssecretaris van Financiën tussen 2014 en 2017, nu minister) en Frans Weekers (staatssecretaris van Financiën tussen 2010 en 2014) hebben inmiddels een andere functie of zitten niet meer in het kabinet.

Als het kabinet aftreedt, is Rutte niet de enige die gezichtsverlies lijdt. De politieke leiders van D66 (Sigrid Kaag) en het CDA (Wopke Hoekstra) zitten ook in de regering. Eind vorig jaar stapte bovendien al een D66-bewindsman (Menno Snel) op.

Maar de premier loopt als het gezicht en de naamgever van de afgelopen drie kabinetten de meeste schade op.

Vanuit de oppositie zal de PvdA, ondanks het vertrek van Asscher, hier mogelijk ook geen campagnethema van willen maken. De commissie concludeerde immers dat de leider van de partij medeverantwoordelijk is voor de harde fraudeaanpak.

SP-Kamerlid Renske Leijten tijdens een van de verhoren van de ondervragingscommissie die onderzoek deed naar de toeslagenaffaire.
Foto: ANP

Bal ligt bij Rutte

Bij een eventueel aftreden van Rutte gaan de gedachten misschien terug naar 2002. Toenmalig premier Wim Kok trad af vanwege het rapport over de val van Srebrenica in 1995, waarbij Nederlandse VN-militairen betrokken waren. Meer dan zevenduizend moslimjongens en -mannen werden vermoord.

Natuurlijk is zo'n tragedie met zo veel doden niet te vergelijken met wat er nu gebeurt, maar er is een politieke parallel: ook Kok zat in de laatste maanden van zijn kabinet.

Een belangrijk verschil is dat de PvdA-premier destijds bezig was aan zijn laatste kabinet; hij zou de politiek verlaten. Rutte heeft aangekondigd voor nog een termijn te gaan.

De bal ligt nu bij Rutte. De premier heeft - waarschijnlijk heel bewust - de ernst van de zaak duidelijk gemaakt door aan te kondigen midden in de kerstvakantie topoverleg te voeren over de politieke consequenties. Dat is doorgaans niet de opmaat voor alleen een schriftelijke kabinetsreactie.

Beeld uit video: Rutte over rapport toeslagenaffaire: 'Kunnen ons er alleen voor schamen'2:20
Afspelen knop

Rutte over rapport toeslagenaffaire: 'Kunnen ons er alleen voor schamen'

Rutte over rapport toeslagenaffaire: 'Kunnen ons er alleen voor schamen'

Politieke schade voor Rutte is al een feit

De politieke schade voor Rutte is al een feit. Ook als hij niet besluit op te stappen.

Tijdens zijn verhoor door de ondervragingscommissie maakte hij zijn rol kleiner dan die was. Zo ontstond het beeld van een premier die geen vuile handen wil maken.

Dan was er nog zijn rol als voorzitter van een speciale commissie die in 2013 in het leven werd geroepen om fraude hard aan te pakken. Dat spoorde mensen misschien aan om te fanatiek op fraudejacht te gaan, erkende Rutte zelf.

Tot slot dook de term 'Rutte-doctrine' op in sms-verkeer tussen zijn medewerkers. Daarmee wordt bedoeld dat informatieverkeer tussen ambtenaren zo min mogelijk naar buiten komt, anders kunnen zij volgens de premier hun werk niet goed doen.

De gebrekkige informatievoorziening richting de Kamer, de media en de ondervragingscommissie is juist een van de grote frustraties in het toeslagendossier.

Hoe dan ook dilemma voor Rutte

Met alles minder dan aftreden, kan de indruk ontstaan dat Rutte de toeslagenaffaire niet serieus neemt. Stapt hij op, dan gaat hij de campagne in als de premier die het tijdens zijn bewind liet gebeuren dat duizenden gezinnen de vernieling in werden geholpen.

Dé schuldige ga je niet vinden, zei een oud-belastingambtenaar al tegen de ondervragingscommissie. De verantwoordelijkheid lag op vele politieke bureaus.

Zo bezien is er nog een vergelijking te maken met zijn voorganger Kok, die bij zijn aftreden zei dat de internationale gemeenschap "anoniem" is en daarom geen verantwoordelijkheid kan nemen voor de slachtoffers. "Ik kan en doe dat wél", zei hij.

Beeld: ANP
nujij comment2.2K reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail

Lees meer over:

PolitiekMark RutteToeslagenschandaal

NUjij: Uitgelichte reacties

Blanco1
14 jan 2021 om 11:55
Tussen politieke verantwoordelijkheid en ambtelijke verantwoordelijkheid zit een wereld van verschil. De top van de belastingdienst en de betreffende directeur-generaals van de betreffende ministeries zouden op het matje geroepen moeten worden. Wie denkt dat de politiek grip heeft op dit soort zaken heeft het faliekant mis. Ministers en bewindslieden zijn de marionetten van het ambtelijke apparaat en zolang dat niet aangepakt wordt is het aftreden van een minister enkel maar symbolisch. En daar zijn de slachtoffers in deze zaak niet mee geholpen. Dus nee, de minister-president moet hier zeker niet voor opstappen. Integendeel hij zal juist moeten aansturen op het strafrechterlijk laten vervolgen van, met name, de ambtelijk top en betrokken leidinggevenden binnen de belastingdienst.
Respect: 👍 11Reacties: 💬 3
Reageer
intrapreneur
14 jan 2021 om 11:37
De regering was systematisch bezig zowel pers als parlement niet te informeren dan wel voor te liegen. Niet alleen de rechtsstaat, ook de democratie werd gesaboteerd. En niet één keer, maar als patroon. Harteloos,. En de hele overheid deed er aan mee. Want er is in Nederland een enorme fout gemaakt. Zelfs zogenaamde ‘liberalen’ denken tegenwoordig dat de overheid vertrouwd kan worden; dat politici het beste met ons voor hebben, en dat mensen in macht het ‘goed’ willen doen. Dat is je reinste onzin en juist liberalen zouden dat moeten beseffen (net als libertariërs en conservatieven, overigens!): de staat is er altijd eerst en vooral voor zichzelf geweest. Het beschermt de eigen mensen en de eigen macht. Als je als burger in de situatie terechtkomt dat je diagonaal tegenover de staat komt te staan ben je het haasje. Dán zie je dat er achter dat lief glimlachende masker een keihard gezicht schuilgaat; het gezicht van iemand die we in het normale leven een psychopaat zouden noemen.
Respect: 👍 8Reacties: 💬 1
Reageer
nujij commentBekijk alle reacties


Aanbevolen artikelen


NUjij-reacties

nujij comment2.2K reacties

Net binnen

  • 17:51
    Extreemrechtse groep probeert Duits dorp op te kopen om 'koninkrijk' te stichten
  • 17:47
    Jay Leno loopt meerdere botbreuken op na motorongeluk
  • 17:44
    Door krappe arbeidsmarkt blijft ontslaggolf uit in Nederland
  • 17:40
    Stickeractie van Vizier op Links geen strafbaar dreigement, OM stopt onderzoek

Meest gelezen

  • 1
    Ajax ontslaat trainer Schreuder na slechtste reeks in 58 jaar
  • 2
    Amalia's eerste werkbezoek: vertrekt ondanks bedreiging naar Caribisch gebied
  • 3
    Tadic vindt dat Ajacieden Schreuder in de steek hebben gelaten tegen Volendam
  • 4
    Hertenkampen gaan komende jaren verdwijnen: kabinet houdt vast aan verbod
  • 5
    Nederlander die al 39 jaar mogelijk onterecht vastzit in VS komt niet eerder vrij


Nieuwsvideo's

  • Libanezen verbranden Nederlandse vlag na verscheuren koran
    Libanezen verbranden Nederlandse vlag na verscheuren koran
  • Met de M1 Abrams-tanks haalt Oekraïne ook logistieke problemen binnen
    Met de M1 Abrams-tanks haalt Oekraïne ook logistieke problemen binnen
  • Muurschildering in Tilburg mogelijk mooiste ter wereld
    Muurschildering in Tilburg mogelijk mooiste ter wereld
  • Jongen na zes dagen op zee bevrijd uit container in Maleisië
    Jongen na zes dagen op zee bevrijd uit container in Maleisië

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
    • Regio
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Thuis
    • Vakantie
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Adverteren
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Cookie instellingen
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Adverteren
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden