Een persconferentie mag het officieel niet heten, ingewijden spreken liever over een "persoploopje". Feit is dat het kabinet twee weken na de aankondiging van de "gedeeltelijke lockdown" zal moeten reageren op de toenemende kritiek en ongerustheid rond de oplopende besmettingscijfers.

Maandag telde het RIVM met 10.353 positieve tests opnieuw een dagrecord. Afgelopen vrijdag ging het besmettingscijfer voor het eerst voorbij de tienduizend positieve tests op een dag. Toch wacht het kabinet nog met nieuwe maatregelen.

De effecten van het maatregelenpakket van twee weken geleden moeten pas in de loop van deze week zichtbaar worden. Naar verwachting zal het kabinet aan het eind van de week de balans opmaken. Lukt het niet om de besmettingen terug te dringen, dan zit er niets anders op dan de inzet van de zwaarste hamer: een tweede lockdown.

Het aantal contacten en reisbewegingen zullen dan nog verder worden ingeperkt: een verbod op alle evenementen, onlineonderwijs voor mbo's en hoger onderwijs en het sluiten van musea en sportscholen.

Afgelopen vrijdag temperden Rutte en De Jonge al de verwachtingen bij mensen die liever vandaag dan morgen hardere maatregelen zien. In het kabinet is er rekening mee gehouden dat de besmettingen zouden toenemen.

Tegelijkertijd ziet het kabinet voorzichtig dat het maatregelenpakket van twee weken geleden impact heeft. Op basis van mobiliteitsdata van Google, incheckcijfers van het ov en wegverkeercijfers concludeerde De Jonge voor het weekend dat het aantal reisbewegingen "significant" afneemt, met de belangrijke kanttekening dat het geen daling betreft zoals we dat in maart zagen.

Vrijdag na afloop van de ministerraad waarschuwde de premier wel dat een tweede lockdown nog steeds boven de markt hangt. "Alle scenario's liggen op tafel", aldus de premier die voorspelde dat er maandag en dinsdag nog niet veel te melden zou zijn.

Dat hij samen met De Jonge de pers toch te woord staat, heeft volgens bronnen te maken met de toezegging die de premier aan journalisten deed om na twee weken met een update te komen.

Tegelijkertijd zullen Rutte en De Jonge de gelegenheid ook aangrijpen om te reageren op laatste ontwikkelingen. De afgelopen weken vinden kritieken dat het kabinet nu al harder moet ingrijpen steeds vaker de publiciteit.

Onder meer de Veiligheidsregio Twente pleitte voor een totale lockdown en ook het Red Team, een groep experts dat zichzelf als tegenhanger van het Outbreak Management Team (OMT) aanbiedt bij het kabinet, vindt nog langer wachten onverstandig.

Zij pleiten voor een strikte, maar korte lockdown die het virus snel beheersbaar moet maken zodat Nederland weer een deel van de vrijheden terug kan krijgen. Dat Rutte onlangs nog moest toegeven dat het kabinet veel eerder harder had moeten ingrijpen, geeft critici de ruimte om het kabinet op te roepen dat nu wél te doen.

Een totale lockdown behoort zeker tot de opties, "maar je moet het wel doen op basis van de feiten", zei Rutte vrijdag. Zeker is dat zeven maanden nadat de pandemie Nederland bereikte, het kabinet voorzichtiger wil omgaan met het totaal stilleggen van de samenleving. De economische maar ook sociale gevolgen spelen nu, anders dan in maart, een grotere rol.