"Veel onderzoek is al gedaan, alleen zijn de aanbevelingen nooit serieus genomen", aldus Gerbrig Klos, onderzoeker bij Amnesty.

Volgens Klos moeten de Tweede Kamer en het kabinet een inventarisatie maken van alle bestaande rapporten over discriminatie door de politie, op de arbeidsmarkt, woningmarkt, onderwijs en andere gebieden. "Maak ministers verantwoordelijk: zorg voor meetbaar en afdwingbaar beleid. Dat is er nu niet."

Ze ziet dat het thema nu bespreekbaar is, maar vindt dat het niet bij praten mag blijven. De premier zei dat meer regelgeving niet zal werken. In "actieplannen" gelooft hij niet, uitspreken dat racisme en discriminatie niet kunnen ziet hij als de oplossing.

Klos vindt dat onvoldoende. "Rutte, maar ook de korpschef van de politie of de directeur Toeslagen van de Belastingdienst en andere individuen in instituten van macht, dragen de verantwoordelijkheid om te zorgen dat artikel 1 van de Grondwet wordt nageleefd. De premier heeft de verantwoordelijkheid om het systeem te veranderen. Het is zijn plicht om met maatregelen te komen."

Ook Jaïr Schalkwijk van Controle Alt Delete vindt dat de politiek wel degelijk stappen kan zetten. "We zien nu al dagenlang duizenden demonstranten bij elkaar komen die protesteren tegen racisme en politiegeweld. Tegelijkertijd behandelt de Eerste Kamer op dit moment een nieuwe ambtsinstructie voor de politie met verregaande consequenties."

Het gaat om een wetswijziging die agenten die zich niet aan de geweldsinstructies houden niet langer automatisch als verdachte aanmerkt. Wanneer het toegepaste geweld leidt tot de dood van een burger, wordt de maximumstraf voor agenten drie jaar.

"De nieuwe ambtsinstructie verruimt de regels voor agenten om geweld toe te passen", zegt Schalkwijk. "En de taser wordt ingevoerd." Wat Controle Alt Delete betreft komt het stroomstootwapen er niet.

Hij verwijst naar de uitzending van het onderzoeksprogramma Medialogica, waarin duidelijk wordt gemaakt hoe de politie met halve waarheden druk heeft uitgeoefend om tot de invoering van de taser te komen. "De politie heeft gelogen over de redenen om de taser in te voeren."

Uit de aflevering komt naar voren dat de politie uiteenlopende redenen aandraagt die de invoering van het stroomstootwapen rechtvaardigen, maar die kloppen niet. Zo zou het geweld tegen agenten toenemen, maar uit de cijfers blijkt dat niet het geval te zijn.

"Politiek en media hebben te veel vertrouwen gehad in de integriteit van de politie en te weinig geluisterd naar kritiek", aldus Schalkwijk. "Terwijl we zien dat onze instituten wel degelijk gecontroleerd moeten worden, kijk naar het etnisch profileren door de Belastingdienst."

De Nederlandse Politiebond stelt dat agenten die geweld hebben gebruikt niet als burgers moeten worden bekeken. "Je gaat als agent met een geweldsinstructie de straat op", zegt voorzitter Jan Struijs tegen AT5. "Je moét ook geweld gebruiken als iemand bijvoorbeeld in gevaar is. En daar moet je ook op beoordeeld worden. Alleen nu moet je met alle andere burgers in de wachtrij bij de strafrechter."

Met uitzondering van DENK stemde de hele Kamer in met de wetswijziging. Na de dood van George Floyd en de demonstraties is de kritiek op de wet toegenomen. In de Eerste Kamer hebben GroenLinks en PvdA aanvullende vragen gesteld over de wijziging van de ambtsinstructie.

Controle Alt Delete vreest dat de invoering zal leiden tot een toename van geweld tegen burgers, in het bijzonder richting Nederlanders met een migratieachtergrond.

"Sinds 2016 houden wij bij hoeveel mensen er onder de verantwoordelijkheid van de politie zijn omgekomen. Dat zijn er 41. Bijna de helft heeft een migratieachtergrond. Er is sprake van een enorme oververtegenwoordiging." Controle Alt Delete houdt dat zelf bij, omdat de politie die cijfers niet openbaar maakt.

Naast het aanpassen van de ambtsinstructie wil Controle Alt Delete dan ook dat de politie transparanter is over geweldsincidenten. De organisatie is alvast op lokaal niveau begonnen om verandering af te dwingen. In twaalf gemeenten hebben raadsfracties vragen gesteld over hoe vaak agenten voor de rechter zijn gekomen voor het gebruik van geweld tegen burgers en hoe vaak er aangifte is gedaan tegen agenten wegens discriminatie.

Ook Amnesty International pleit al langer voor meer data en transparantie bij de politie. "Het is frustrerend en de politie voedt het wantrouwen tegen de eigen organisatie door niet open en eerlijk te zijn." Ook heeft Klos kritiek op de Tweede Kamer. "Zij hebben een controlerende taak en dat is niet goed gegaan. Het is eigenlijk gek dat wij dit moeten doen."