Kabinet wil af van kinderopvangtoeslag, variant met publiek geld onderzocht
Het kabinet "omarmt" de resultaten van een ambtelijk onderzoek naar een kinderopvang die met publiek geld is gefinancierd, schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) donderdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Nu betalen ouders de opvang zelf. Afhankelijk van het inkomen krijgen zij daarvoor een toeslag van de Belastingdienst. Het onderzoek gaat over het totale toeslagenstelsel; naast de kinderopvangtoeslag is er ook het kindgebonden budget, de huurtoeslag en de zorgtoeslag. Het kabinet wil het liefst naar het totaalplaatje kijken.
Toch heeft Van Huffelen speciale aandacht voor de kinderopvangtoeslag. "Het is interessant om naar de kinderopvang te kijken omdat het over grote bedragen per ouder gaat en omdat daardoor ook de problemen met terugvorderen en nabetalen het grootste zijn."
De toeslagenaffaire is een van de lastigste dossiers bij de Belastingdienst. Duizenden ouders werden onterecht als fraudeurs bestempeld. In sommige gevallen moesten zij duizenden euro's terugbetalen, waardoor gezinnen in grote financiële problemen kwamen. Van Huffelen heeft dit dossier begin dit jaar van Menno Snel overgenomen, nadat hij vanwege de vele problemen was afgetreden als staatssecretaris.
Kosten kinderopvang zo'n 5,4 miljard euro
De kosten om de kinderopvang met publiek geld te betalen lopen wel op. Uit een eerste grove schatting komt dat neer op zo'n 5,4 miljard euro per jaar. Van Huffelen noemt het kostenplaatje "een thema".
Het onderzoek komt met drie suggesties om dit bedrag te betalen: het afschaffen van een belastingvoordeel voor ouders met jonge kinderen, een eigen bijdrage van de ouders of een algemene belastingverhoging.
Een voordeel van 'gratis' kinderopvang is, naast de vereenvoudiging, dat het voor ouders aantrekkelijker wordt om betaald werk te zoeken. Tegelijkertijd heeft de financiering met hogere belastingen ook een negatief effect op de werkgelegenheid. Het onderzoek geeft geen antwoord op wat uiteindelijk doorslaggevend is.
Het kabinet kijkt ook naar andere manieren om de kinderopvangtoeslag vorm te geven. Bijvoorbeeld door de toeslag direct aan de gastouders of opvanglocaties over te maken. Zo voorkom je terugvordering van eventueel te veel overgemaakte toeslag aan ouders, de kern van het probleem in de toeslagenaffaire.
Hoger minimumloon bij afschaffen zorgtoeslag
Uit het onderzoek blijkt verder wat al langer bekend is: hoe eenvoudiger het toeslagenstelsel wordt - bijvoorbeeld door ieder huishouden een vast bedrag te geven - hoe groter de inkomenseffecten.
Vooral huishoudens met lage inkomens gaan erop achteruit omdat de toeslagen een groot onderdeel van het inkomen zijn; ongeveer 20 procent. Die effecten zijn bij voorbaat al onacceptabel, schrijft Van Huffelen.
Het onderzoek komt met compensatiemogelijkheden. Neem bijvoorbeeld de zorgtoeslag. Daar maken ongeveer 4,7 miljoen huishoudens gebruik van. Van Huffelen gaat niet tornen aan die inkomensondersteuning, maar wil ook kijken naar alternatieven.
Bijvoorbeeld door een kleinere groep zorgtoeslag te geven en tegelijkertijd het minimumloon te verhogen. Daarmee stijgen ook de sociale uitkeringen (Wajong, AOW en bijstand). Als je de zorgtoeslag helemaal wilt afschaffen, moet het minimumloon met 16 procent omhoog.
De huurtoeslag vervangen blijkt niet eenvoudig. Van Huffelen wil daarom "met een bredere blik" kijken naar hoe de overheid het beste kan zorgen voor betaalbaar wonen. Daarbij wordt rekening gehouden met het inkomen, de huurtoeslag, de hypotheekrenteaftrek en de verhuurdersheffing voor woningcorporaties. Kortom, hier moet nog veel worden uitgewerkt.
Maatregelen vooral op bordje van volgend kabinet
Dat betekent dat een groot deel van eventuele aanpassingen van het toeslagenstelsel op het bordje van een volgend kabinet komt te liggen. De eerstvolgende Tweede Kamerverkiezingen staan gepland voor maart 2021.
"Het doel is niet om een toeslagenstelsel te hebben", antwoordde Van Huffelen op de vraag of er over tien jaar nog een toeslagenstelsel is. Dit onderzoek moet volgens haar vooral worden gezien als een stap naar een eenvoudiger stelsel.
NUjij: Uitgelichte reacties