In deze ongekende gezondheidscrisis, veroorzaakt door het coronavirus, wordt de luchtvaartsector hard geraakt. KLM schrapt tot 90 procent van de vluchten en klopte bij de overheid aan voor noodhulp. Maar wat als de situatie verder verslechtert en nationalisatie van de luchtvaartmaatschappij onvermijdelijk is?

Veel partijen zijn het er in algemene zin over eens dat KLM essentieel is voor Schiphol als luchtverkeersknooppunt en daarmee een onmisbare rol speelt voor het vestigingsklimaat en de groei van de Nederlandse economie.

Bij KLM alleen al werken ongeveer 33.000 mensen, op Schiphol bijna 70.000.

KLM heeft noodgedwongen maatregelen aangekondigd. Voor iedereen is werktijdverkorting aangevraagd en tijdelijke contracten worden niet verlengd.

Dat laatste zorgde al direct voor irritaties bij enkele Tweede Kamerleden. Voor eventuele verdere steun eisen zij dan ook harde voorwaarden, mocht het zo ver komen.

NU.nl maakte een rondgang langs de politieke partijen om de stemming te peilen.

PvdA: 'Tenenkrommend dat KLM de flexcontracten eruit gooit'

"Ik vind het tenenkrommend dat KLM de flexcontracten eruit gooit. Als ze meer overheidssteun nodig hebben, dan is het in dienst houden van alle werknemers een harde voorwaarde", zegt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer.

Deze werknemers zonder vast contract hebben volgens Nijboer ook vaak de slechtst betaalde banen. "Als je wordt gered door de samenleving, dan moet je ook iets voor die samenleving terugdoen", aldus de PvdA'er. Aandeelhouders hoeven van de sociaaldemocraat juist niet te worden ontzien.

Een ruime Kamermeerderheid steunde Nijboers motie om overheidssteun in algemene zin te koppelen aan voorwaarden voor behoud van werk, bonussen, topbeloningen en verduurzaming.

Ook andere oppositiepartijen denken er zo over. "Nationaliseren is rechtvaardig, want dan kun je harde voorwaarden stellen dat niemand wordt ontslagen", zegt SP-Kamerlid Mahir Alkaya. Suzanne Kroger van GroenLinks: "Als er nog meer overheidssteun nodig is, dan wil ik ook zeggenschap." Zij wil KLM in dat geval op het "verduurzamingspad" zetten.

PVV'er Dion Graus zegt al jaren dat KLM genationaliseerd moet worden. "Nu zijn we eigenlijk te laat, we lopen achter de feiten aan." De enige vraag die voor Graus nu op tafel ligt, is hoe dat gefinancierd moet worden.

D66: 'Overheid is er niet om een luchtvaartbedrijf te runnen'

Ook voor coalitiepartij D66 is staatssteun niet onvoorwaardelijk. "Duurzaamheid, geen bonussen of hoge topbeloning en de functie die KLM heeft voor de lange termijn zijn dan belangrijk", zegt Kamerlid Jan Paternotte.

Voor de lange termijn moet KLM dan vooral inzetten op een groot, internationaal netwerk. "Schiphol als belangrijke hubfunctie draagt bij aan ons investeringsklimaat en daarmee aan onze economie. Een strandvlucht naar Ibiza niet."

Paternotte sluit zich aan bij de kritiek vanuit de oppositie om flexwerkers aan de kant te zetten. "Het is geen porem dat je steun krijgt van de staat en tegelijkertijd mensen ontslaat."

Als er voor vergaande staatssteun wordt gekozen, dan moet dat wat Paternotte betreft op een manier waarbij de politiek zo veel mogelijk op afstand staat. "De overheid is er niet om een luchtvaartbedrijf te runnen."

Andere coalitiepartijen VVD en CDA wilden niet reageren, de ChristenUnie was niet bereikbaar.

SP: 'Kamer heeft budgetrecht niet kunnen uitoefenen'

Ruim een jaar geleden kocht het kabinet een belang in Air France-KLM, om zo de machts- en informatiepositie ten opzichte van de Fransen te verstevigen. Minister Wopke Hoekstra van Financiën kreeg achteraf kritiek op de manier hoe hij de Tweede Kamer hierbij had betrokken.

"Dat is niet goed gegaan", concludeert SP'er Alkaya. "Het parlement heeft zijn budgetrecht niet goed kunnen uitoefenen."

Om dit keer vooraf zo goed mogelijk geïnformeerd te worden als het kabinet een bedrijf nationaliseert of een staatsdeelneming uitbreidt, is vorige week een brief naar Hoekstra gestuurd met de dringende oproep de Kamer "tijdig en adequaat" te informeren.