"Wij gaan Nederland veranderen!" Met die boodschap voerde Klaver campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Het was ook zijn belofte voor de Provinciale Statenverkiezingen waar een belangrijke slag kon worden gewonnen: de coalitie zijn meerderheid ontnemen in de Eerste Kamer.

"De verkiezingen volgend jaar kunnen een keerpunt betekenen. We kunnen ervoor zorgen dat het kabinet zijn meerderheid verliest", zei Klaver op een festival van zijn partij in juni 2018, nog voordat de campagne was begonnen. De partijleider vervolgde: "Het zou zomaar kunnen dat ze afhankelijk worden van GroenLinks. En dat wordt niet makkelijk. GroenLinks is geen partij die gaat gedogen. Wij willen verandering."

GroenLinks kreeg uiteindelijk de zo begeerde afhankelijkheid van het kabinet, net als PvdA en Forum voor Democratie. Alle drie de partijen kunnen de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in hun eentje aan een meerderheid helpen in de senaat. Dat opent de deur naar onderhandelingen.

De PvdA stond al in de startblokken. "Of het kabinet gaat naar de koning, of naar de oppositie. Dat zijn de smaken", zei partijleider Lodewijk Asscher afgelopen zomer in een gesprek met NU.nl.

Asscher maakte dat tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen concreet: er moet 580 miljoen euro extra naar het onderwijs om de lerarensalarissen in het basisonderwijs en speciaal onderwijs gelijk te trekken met de lonen in het voortgezet onderwijs. Een tegenstem in de senaat dreigt als de sociaaldemocraten niet hun zin kregen.

Ook GroenLinks steunt die gedachte, maar partijleider Klaver bewandelt sinds twee weken een andere politieke weg. Hij doet niet langer mee met "scorebordpolitiek" waarin volgens hem het debat willen winnen en de eerste willen zijn met debataanvragen en het indienen van moties centraal staan.

Het boven de markt laten hangen of je wel of niet met een begroting instemt, hoort daarbij, vindt Klaver. "Daarom zeg ik: wij gaan niet dreigen. Waar we voor zijn, zijn we voor en waar we tegen zijn, zijn we tegen. Wij gaan niet tegenstemmen bij begrotingen die het beter maken en niet verslechteren", zei de GroenLinks-leider in het debat tijdens de Politieke Beschouwingen.

Dat was twee weken geleden. Inmiddels weten we dat GroenLinks heeft besloten met alle kabinetsplannen in te stemmen om de hierboven genoemde reden.

Het zijn stapjes vooruit, zei GroenLinks-Kamerlid Bart Snels deze week. "Dan speel je politieke spelletjes over de ruggen van de politieagenten en over de ruggen van leraren, want dan stem je ook tegen de extra investeringen die wél gedaan worden."

Het lerarentekort bestaat al jaren, beargumenteert de partij. Los je dat op door tegen de begroting te stemmen? Sterker: de laatste keer dat een begroting werd weggestemd, was in 1919.

Jesse Klaver in overleg met D66-fractievoorzitter Rob Jetten tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen vorige maand. (Foto: Pro Shots)

GroenLinks vindt nog steeds dat leraren in het basisonderwijs hogere lonen verdienen. De partij steunt het PvdA-plan dat al klaarligt om daar iets aan te doen. Dat hoeft alleen niet door middel van dreiging tot stand te komen, maar met inhoudelijke argumenten, vindt Klaver.

De partij zag zich ondanks deze overtuiging toch genoodzaakt deze werkwijze toch nog eens "uit te leggen" via verschillende media en op de eigen site.

Toch wordt er met verbazing op het standpunt van Klaver gereageerd en zwelt de kritiek ook binnen zijn partij aan. "In de huidige politieke situatie, waarin de coalitie steun uit de oppositie nodig heeft, is deze koerswijziging een ongekende buiging voor het kabinet", zegt oud-GroenLinks-senator en oud-partijvoorzitter Leo Platvoet in de Volkskrant.

Begrotingen worden dan vrijwel altijd door het parlement geloodst, maar dat komt omdat het kabinet zich altijd verzekert van een meerderheid als die er niet is. Dat is een machtige positie voor een oppositiepartij.

Je kunt richting een muur rijden, maar je hoeft er niet tegenaan te knallen, valt er vanuit de oppositie te horen. D66, ChristenUnie en SGP konden op die manier tijdens de vorige kabinetsperiode invloed uitoefenen op de coalitieplannen van VVD en PvdA.

Lodewijk Asscher en Jesse Klaver tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. (Foto: Pro Shots)

Dreigen wordt nu door GroenLinks misschien verward met onderhandelen. Je pokert met je kaarten open op tafel.

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dienden SP, GroenLinks en PvdA nog gezamenlijk een tegenbegroting in om de linkse samenwerking te onderstrepen.

Met deze houding slaat GroenLinks ook het wapen van de PvdA uit handen. "Ik wil wel degelijk winnen, niet voor mezelf, maar voor de mensen in de samenleving die zo vaak niet winnen", zei Asscher tijdens het debat waarin Klaver begon over 'scorebordpolitiek'.

Op 5 november debatteert de Tweede Kamer over de begroting van het onderwijs. De vraag is of het kabinet dan bereid is extra geld uit te trekken voor de plannen die al zijn verzekerd van een meerderheid.