Dat blijkt maandag uit de verkiezing van de Eerste Kamer, die gekozen wordt door de leden van de Provinciale Staten.

Aan de hand van de uitslag van de provinciale verkiezingen kon al worden opgemaakt dat Forum voor Democratie als grote winnaar uit de bus zou komen en de coalitie van VVD, CDA, D66 en CU de meerderheid in de senaat zou verliezen.

Waar FVD de restzetel die de partij de grootste kon maken, niet verzilverd heeft, is het de coalitie wel gelukt om twee restzetels binnen te slepen.

De afgelopen maanden hebben de coalitiepartijen geprobeerd de schade zoveel mogelijk te beperken. Door verdeling van restzetels kunnen partijen er middels onderhandelingen en ingewikkelde rekensommen een extra zetel, of misschien wel twee, bij winnen.

Dat is de coalitie gelukt. Doordat VVD- en CDA-Statenleden in provincies als Flevoland, Groningen, Utrecht en Noord-Brabant hun stem uitbrachten op een D66- of CU-senator, komt de coalitie uit op 32 zetels.

Daarmee verliest de coalitie weliswaar zes zetels, maar biedt het het kabinet-Rutte III wel perspectief. Met een verlies in de senaat en samenwerking met de oppositie werd al langer rekening gehouden.

Dat de coalitie er nu twee extra zetels bij krijgt, betekent dat het voor steun voor de kabinetsplannen kan onderhandelen met GroenLinks (acht zetels) of PvdA (zes zetels). Beide partijen kunnen de coalitie aan een meerderheid helpen.

Lodewijk Asscher (PvdA) zegt in een eerste reactie: "Het kabinet is de meerderheid kwijt. Vanaf vandaag moet het kabinet luisteren naar oppositie."

Jesse Klaver (GroenLinks) ziet juist een sleutelrol weggelegd voor zijn partij. "Dit betekent dat wij nodig zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer en dus kan het kabinet niet om ons heen.", tweet hij.

Ook FVD kan voor een meerderheid zorgen, al is het nog de vraag of de partij van Thierry Baudet bereid is compromissen te sluiten.

De FVD-leider stelde eerder onder meer als voorwaarde dat de klimaatwet van tafel moet en het referendum weer wordt ingevoerd. Het lijkt onwaarschijnlijk dat dat zal gebeuren.

In Utrecht hebben de PVV-Statenleden uit woede op de koers van partijleider Geert Wilders hun stem uitgebracht op FVD.

"We zijn teleurgesteld in hoe de partij zich ontwikkelt en zich niet zal ontwikkelen", aldus fractievoorzitter Réne Dercksen tegenover RTV Utrecht.

Dercksen was ook jarenlang PVV-senator, maar verlaat de senaat nadat de partij vier zetels in de Eerste Kamer verliest. Hij hekelt het feit dat de PVV, met Wilders als het enige lid, geen democratische ledenpartij is.