Vrijwel de gehele oppositie heeft zich achter een motie van afkeuring tegen premier Mark Rutte geschaard. De minister-president kreeg de motie woensdag in een Kamerdebat aan zijn broek vanwege zijn optreden in de zoektocht naar de omstreden memo's die tijdens de formatie gebruikt zijn om de dividendbelasting af te schaffen.

Uiteindelijk stemden 67 Kamerleden voor de motie en alle coalitie-Kamerleden plus de SGP, 76, stemden tegen.

Hoewel de premier verder kan, loopt hij na de verschillende politieke affaires, zoals de Teevendeal en de Poetin-leugen van VVD'er Halbe Zijlstra, opnieuw schade op.

PVV-leider Geert Wilders: "Rutte heeft de geloofwaardigheid van de politiek geen dienst bewezen. Zijn reputatie is fors beschadigd." Jesse Klaver (GroenLinks): "Er zijn meerdere momenten geweest dat de premier de fout had kunnen herstellen en dat heeft hij niet gedaan."

"Het vertrouwen in de premier is weg", zei SP-leider Lilian Marijnissen. Lodewijk Asscher (PvdA) verweet Rutte te hebben gelogen: "De waarheid is niet verteld. De premier is daar verantwoordelijk voor."

Memo's

Rutte moest zich samen met zijn VVD-minister Eric Wiebes (Economische Zaken) in de Kamer verantwoorden voor hun rol in het opstellen en vrijgeven van de omstreden memo's die tijdens de formatie-onderhandelingen zijn gebruikt. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU besloten toen de dividendbelasting af te schaffen.

De oppositie wilde de memo's graag zien, omdat zij opheldering over de afschaffing van de taks eiste. Die stond namelijk in geen enkel verkiezingsprogramma, kost de schatkist jaarlijks 1,4 miljard euro en de coalitie kwam qua onderbouwing niet verder dan dat het een "gok" en een "inschatting" zou zijn.

Maandenlang hielden Rutte en zijn coalitiepartners Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (CU) vol dat er geen memo's zouden bestaan, of zeiden zij dat ze het zich niet konden herinneren.

Uit berichtgeving van Trouw afgelopen vrijdag bleek dat die stukken er toch wel zijn, waarna de coalitie zich genoodzaakt zag de stukken alsnog vrij te geven.

Herinneringen

In het Kamerdebat gaven Rutte en Wiebes toe fouten te hebben gemaakt. Volgens Rutte had hij direct na het debat in november vorig jaar - toen om de memo's werd gevraagd en hij zei dat hij geen herinneringen had - op zoek moeten gaan naar de documenten. "Dat was beter geweest", aldus Rutte.

Terugblikkend denkt de premier dat het beter was geweest als hij nooit over zijn herinneringen was begonnen. Hij had volgens zichzelf moeten vasthouden aan de stellingen dat het om documenten ging die niet in het openbare formatiedossier horen te zitten.

Rutte vindt dat de documenten niet openbaar gemaakt horen te worden, omdat ze inzicht zouden geven in politieke stellingnames en het onderhandelingsproces, die in de beslotenheid van een formatie horen plaats te vinden.

Boetekleed

Ook minister Wiebes trok het boetekleed aan. Wiebes verklaarde afgelopen vrijdag niet over de afschaffing van de belasting onderhandeld te hebben. Sterker nog: hij deed alsof hij geen enkele kennis over het bestaan van wat voor memo dan ook had.

Uit de dinsdag vrijgegeven documenten blijkt dat het juist Wiebes was, toen nog staatssecretaris van Financiën, die op basis van verschillende ambtelijke stukken van Financiën en Economische Zaken een memo heeft opgesteld over de afschaffing van de belasting. Dat document wordt nu een "VVD-partijstuk" genoemd en is door Rutte gebruikt in de onderhandelingen met het CDA, D66 en CU.

Wiebes verklaarde vrijdag verward te zijn. "Dat was niet mijn scherpste optreden", zei hij. "Dat heb ik niet goed gedaan."

Partijstuk

Rutte bleef er echter bij dat hij zich de memo's die zijn vrijgegeven echt niet kan herinneren. Op een stuk na, het "VVD-partijstuk", opgesteld door toenmalig staatssecretaris Wiebes.

"Dat stuk van mijn partij beoordeel ik echt anders", zei Rutte. De andere memo's, waarin staat dat het ministerie van Financiën kritisch is over de gevolgen van de afschaffing van de taks, zei Rutte niet te herkennen. Ook coalitiepartners Pechtold en Segers zeiden alleen het "partijstuk" te herkennen.

Pechtold sloeg daarom niet aan op de roep van de Kamer in november om meer informatie. Hij hekelde de beeldvorming over de afschaffing die mede hierdoor veroorzaakt is. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff hield het op "niet fraai" en "rommelig".

Buma worstelde met zijn herinneringen en wilde niet terugblikken op hoe en wanneer de memo's ter sprake zijn gekomen. "Ik wil niet bijdragen aan nog meer mist", zei hij. De coalitiepartners waren het erover eens dat Rutte het anders had moeten aanpakken en zijn het met de premier eens dat ze nooit over "herinneringen" hadden moeten beginnen.

Dat gezegd hebbende klonk er vanuit de coalitiepartijen verder weinig kritiek op de handelswijze van de premier.

Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!