Een deel van de Tweede Kamer vreest dat wanneer de gaswinning in Groningen verder wordt teruggeschroefd, de gemiste inkomsten moet worden opgevangen binnen overheidsuitgaven. Dat kan ten koste gaan van defensie, zorg of onderwijs.

GroenLinks, PVV en PvdA maakten daar donderdag in de Kamer een punt van tijdens de behandeling van de rijksbegroting met minister Wopke Hoekstra (Financiën).

De gasbaten zijn opgenomen in het zogenoemde uitgavenkader. Zo’n kader is opgesteld om een norm te stellen aan de maximale uitgave van de overheid. Als er tegenvallers zijn en het uitgaveplafond wordt doorbroken, zal dat ergens anders in de begroting moeten worden opgevangen.

PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is hier zeer op tegen. "De Groningers is verteld dat er bij de gaswinning wordt gekeken naar de leveringszekerheid. Nu moeten er ook andere prioriteiten worden afgewogen. Dat is niet uit te leggen."

Kwalijke truc

Bart Snels (GroenLinks) vindt het opmerkelijk dat de gasbaten binnen de kaders vallen omdat de opbrengsten niet worden gezien als structurele inkomsten. "Er is eigenlijk geen economische reden om de gasbaten in het kader te laten vallen", zei Snels.

GroenLinks spreekt van een "kwalijke truc" en vreest dat er bezuinigd moet worden op "belangrijke zaken" bij een lagere gaswinning. "Zo gaat de gaskraan nooit dicht", aldus Snels.

"Als we minder gas oppompen, moeten we bezuinigen op de huishoudelijke hulp of de verplegers", voegde PVV’er Tony van Dijck nog toe.

Overheidssaldo

De partijen willen daarom dat de gasinkomsten worden ondergebracht bij het overheidssaldo. Als er dan een tegenvaller is, loopt de overheidsschuld op en hoeft er niet in de uitgaven gesneden te worden.

Hoekstra vindt de huidige situatie juist overzichtelijker. Als eventuele tegenvallers worden opgevangen in de schuld, wordt het probleem alleen maar doorgeschoven. "Om dat bij volgende generaties te parkeren, is niet zuiver", aldus de bewindsman.

Hoekstra verzet zich verder tegen de tegenstelling dat een lagere gaswinning per definitie lijdt tot lagere uitgaven aan onderwijs, politie of defensie. "We moeten niet doen of de één het beter voor heeft met de Groningers dan de ander". 

Voor volgend jaar is afgesproken om de gaswinning van 24 miljard kuub met 10 procent te verlagen tot 21,6 kuub. Het kabinet-Rutte III heeft afgesproken om de productie deze kabinetsperiode verder terug te schroeven tot 20 miljard kuub in 2021. Daarna kan een verdere verlaging worden verwacht.

Rommelig

Het debat begon rommelig. Nog voordat Hoekstra kon beginnen met het beantwoorden van de vragen die woensdag door de Kamer zijn gesteld, moest er tot twee keer toe hoofdelijk worden gestemd over voorstellen van eerst de PVV en daarna 50Plus.

Het draaide in beide gevallen om de afschaffing van de dividendbelasting, een van de plannen uit het regeerakkoord. Deze lastenverlichting voor bedrijven van 1,4 miljard euro doet veel stof opwaaien, de oppositiepartijen zijn hier fel op tegen. Vanuit de coalitie wordt het voornemen maar mondjesmaat verdedigd.

Eerst was het PVV-Kamerlid Tony van Dijck die in een brief om opheldering vroeg over de lobby van grote bedrijven, eerder mocht het debat van hem niet beginnen. Tijdens de eerste hoofdelijke stemming werd dit voorstel werd met een ruime meerderheid verworpen.

Toen de meeste Kamerleden weer uit de plenaire zaal waren vertrokken, vroeg Martin van Rooijen van 50Plus opnieuw om een hoofdelijke stemming om premier Mark Rutte bij het debat aan te laten schuiven om opheldering te geven over de rol die multinationals speelden bij het schrappen van de dividendbelasting. Ook Van Rooijen kreeg geen meerderheid. 

Romantisch

"Ik heb me allerlei romantische en minder romantische voorstellingen gemaakt van mijn begin hier, maar dit had ik niet helemaal verwacht", zei Hoekstra, die een uur later aan het debat moest beginnen.

Hij voert in zijn nieuwe rol als minister voor het eerst het woord in de Tweede Kamer. Hij zal verderop in het debat een behoorlijke kluif hebben om de oppositie te overtuigen dat het schrappen van de dividendbelasting een goede maatregel is.