
Wiebes verlaat Belastingdienst met 'diepgevoelde frustratie'
Dat zei Wiebes woensdag tijdens zijn laatste debat als staatssecretaris in de Tweede Kamer. Donderdag wordt hij beëdigd als minister van Economische Zaken en Klimaat in het nieuwe kabinet-Rutte III.
Ook het laatste debat over de Belastingdienst werd niet gemakkelijk voor Wiebes. Aan de orde kwamen de herijking van de zeer moeizame reorganisatie en de gevolgen van een beveiligingslek dat deze zomer werd ontdekt.
"Er bleek meer niet in orde dan gevreesd", zei Wiebes over de evaluatie van de reorganisatie. Hij vergeleek het met een oude kerstboom waarvan je een paar afgevallen naalden opruimt, maar wanneer je de boom even verplaatst opeens alle naalden eruit vallen.
Met de reorganisatie wil de fiscus meer mensen in huis krijgen die beter om kunnen gaan met de nieuwe, modernere manier van werken. Prompt meldden zich veel meer mensen dan gepland vanwege de riante vertrekregeling. Dat kost de Belastingdienst veel geld en belangrijke ervaren medewerkers.
Wiebes: "Het was een doodlopende straat. We zijn gekeerd, maar het is nogal smal. We zijn nog niet op de snelweg."
Bonuskaart
Het gevoel van frustratie dat Wiebes overhoudt zit hem vooral in de ict-structuur van de Belastingdienst. "We werkten met processen uit de jaren zestig." Hij verbaasde zich over hoe er werd omgegaan met het gebruik van data. De bonuskaart van de supermarkt is geavanceerder dan de ict van de fiscus, zei de bewindsman gekscherend.
Overigens vindt Wiebes frustratie niet per se negatief. "Positieve energie komt ook uit frustratie. Wij lopen politieke risico's, dat doe je ook niet zonder frustratie."
"Frustratie is onze redding. Die was altijd constructief", aldus de bewindsman terugblikkend op de afgelopen jaren waarin hij debatteerde met de Kamer.
Zijn opvolger, Menno Snel (D66), krijgt een behoorlijke kluif aan dit dossier op Financiën. Er zijn tientallen projecten gestart die de vernieuwing van de fiscus in goede banen moeten leiden. Sommige projecten liepen vertraging op of werden helemaal niet afgerond, maar er werden ook nieuwe gestart.
Wiebes heeft sinds zijn aantreden begin 2014 wel veel lof gekregen voor de medewerkers. Hij houdt een positief gevoel over aan het fanatisme waarmee het personeel bezig was met de belastinginning. "Ik heb veel gezien in het bedrijfsleven. Maar dit vind ik indrukwekkend."
Datalek
Even nog kwam Wiebes in de problemen tijdens zijn laatste debat in zijn huidige functie. Begin dit jaar werd door televisieprogramma Zembla een groot datalek ontdekt bij de Belastingdienst bij de afdeling Data & Analytics en haar voorganger.
Er werd in zeker tien gevallen onzorgvuldig met persoonsgegevens omgegaan. In een geval was er aangifte bij justitie gedaan. Uit nader onderzoek blijkt dat strikt genomen de regels zijn overtreden, maar medewerkers hebben geen gegevens gelekt naar mensen die niet bij de Belastingdienst werkten.
Volgens Wiebes staan houding en gedrag centraal bij de veiligheid van gevoelige data. Dat is volgens hem zelfs de benadering op het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie. Je kunt niet alles dichttimmeren met regels en codes, denkt de bewindsman.
Snowden
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt was niet tevreden met deze uitleg. Want hoewel uit onderzoek blijkt dat er geen persoonsgegevens op straat liggen, kun je niet uitsluiten dat een medewerker gegevens op een usb-stick heeft gezet.
Omtzigt noemt het bovendien interessant dat Wiebes uitgerekend het Pentagon als voorbeeld aanhaalt. "Daar heeft één medewerker, namelijk Edward Snowden, op een usb-stick alle informatie mee naar buiten genomen."
De CDA'er vermoedt dat er door de gebrekkige beveiliging sprake is van het grootste datalek bij de rijksoverheid van de afgelopen tien jaar. Medewerkers konden met usb-sticks ongemoeid informatie downloaden zonder dat men daar ooit nog achter kan komen.
Wiebes deelt de zorg en zei dat er maatregelen zijn genomen, maar benadrukt dat het hier om een theoretische kans van lekken gaat.
Het is dus niet uit te sluiten dat in de toekomst iemand naar voren komt en zegt privacygevoelige informatie te hebben van de Belastingdienst. "Je kunt geen net ontwerpen dat helemaal dicht is. Je haalt niet alle vissen boven", zei Wiebes daarover.
Tot slot heeft de toekomstig minister van Economische Zaken nog een tip voor zijn opvolger. "Je moet een onverwoestbaar humeur hebben en geen enkele interesse in het verloop van je verdere loopbaan."