NU.nl
Partijleiders Mark Rutte (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) zijn niet te spreken over de opstelling van GroenLinks-leider Jesse Klaver nadat een tweede formatiepoging met de vier partijen is mislukt.
Rutte is ''ontzettend teleurgesteld'' na het mislukken van de gesprekken. ''Ik ben echt verbijsterd'', aldus de VVD'er dinsdag.
Volgens Rutte is de formatie vastgelopen op een voorstel waar zelfs de meest linkse regering in Europa mee in kan stemmen. Hij begrijpt daarom niet waarom het in de gesprekken met GroenLinks niet is gelukt om afspraken te maken.
Ook Buma heeft harde woorden voor Klaver. "Het is ongelooflijk en onbegrijpelijk dat de politieke bereidheid bij GroenLinks ontbreekt om de migratieproblemen samen met Europa aan te pakken", aldus de CDA'er.
Pechtold noemt het "absurd" dat het na alle gesprekken met GroenLinks niet is gelukt om afspraken te maken. Klaver heeft volgens Pechtold goede Europese afspraken over de opvang van oorlogsvluchtelingen uit zijn handen laten vallen.
"Mensen mogen naar mij wijzen als spelbreker", zegt Klaver als reactie op de kritiek. "Ik wil geen hypotheek leggen op de toekomst van het kabinet".
Terugsturen
Maandagavond werd bekend dat de onderhandelingen tussen de partijen niet worden herstart. Net als bij de eerste mislukte formatiepoging, werden Rutte, Buma, Pechtold en Klaver het niet eens over het terugsturen van politieke vluchtelingen en oorlogsslachtoffers.
Voor GroenLinks was dit een "principiële ondergrens" waar de partij niet doorheen wilde. Ook nu gaf dit punt de doorslag om de gesprekken te beëindigen, zegt Klaver dinsdag.
"Het gaat erom dat je afspraken maakt met Noord-Afrikaanse landen met amper stabiele regeringen om mensen terug te sturen. We hebben gekeken of we daar voldoende vertrouwen in hebben dat het op een fatsoenlijke manier gaat werken. Dat vertrouwen is er niet", aldus Klaver. Over het terugsturen van economische migranten werden de fractievoorzitters het wel eens.
De partijen hebben het ook gehad over het opnemen van extra vluchtelingen door Nederland, iets wat met name VVD en CDA niet zien zitten. GroenLinks heeft wel cijfers op tafel gelegd, maar volgens Klaver was dit niet de kern waarop de gesprekken zijn gebroken.
"De echte hobbel is of mensen in Europa in de vluchtelingenprocedure terechtkomen", aldus de fractieleider van GroenLinks.
Terug bij af
Daarmee lijkt de formatie terug bij af. Herman Tjeenk Willink, die nog steeds beschikbaar is als informateur, liet maandag in een toelichting weten dat hij nog steeds zoekt naar een kabinet dat een meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer heeft.
Daarvoor komen ChristenUnie, SP en PvdA in aanmerking om bij VVD, CDA en D66 aan te sluiten, maar iedere optie stuit op bezwaren.
Tussen ChristenUnie en D66 zijn de inhoudelijke verschillen te groot en is de meerderheid in beide Kamers met de vier partijen minimaal. De SP wil niet met de VVD regeren en PvdA voelt zich na de verkiezingsnederlaag niet geroepen in een kabinet te zitten.
Verkiezingen
De PVV, de tweede partij van het land, wil graag meedoen aan nieuwe onderhandelingen, maar alle grote partijen hebben partijleider Geert Wilders al voor de verkiezingen laten weten dat ze hem niet zullen uitnodigen voor formatiegesprekken.
Sommige partijen vinden dat de PVV-standpunten in strijd zijn met de rechtstaat. VVD en CDA houden slechte herinneringen over aan het kabinet Rutte I waar Wilders na wekenlang overleg over bezuinigingen de stekker uittrok.
Vanwege de complexe situatie moet het Binnenhof rekening houden met de mogelijkheid van een minderheidskabinet.
