Tweede Kamer wil dat ECB per direct geldkraan dichtdraait

Volgens Kamerleden moet de ECB het ruime opkoopprogramma afbouwen en vervolgens helemaal stopzetten. Met die boodschap wordt ECB-president Mario Draghi woensdag ontvangen in de Tweede Kamer.

"Liever gister dan vandaag", zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt over het beëindigen van de monetaire financiering van de centrale bank.  

"Hij moet er zo snel mogelijk mee stoppen. Het is slecht beleid voor Nederland", zal PVV'er Tony van Dijck Draghi laten weten. 

Ook VVD-parlementariër Mark Harbers is glashelder richting de centralebankpresident. "Hij gaat in ieder geval naar huis met de boodschap dat niet overal in Europa de rode loper uitgaat voor zijn opkoopprogramma."  

SP'er Renske Leijten komt met een soortgelijk geluid. Haar voorganger in de fractie op dit onderwerp, Arnold Merkies, had Draghi in april vorig jaar uitgenodigd om in de Tweede Kamer over zijn beleid te komen spreken. Na een eerdere afzegging komt de Italiaan nu alsnog naar Den Haag.

De Kamerleden vragen zich bovendien ook af of de ECB niet buiten zijn boekje gaat door staatspapier indirect op te kopen. Directe overheidsfinanciering is in ieder geval verboden volgens Europese regels. "Waar ligt de grens van het ECB-mandaat?", wil Harbers dan ook van Draghi weten.

Opvallend

Het harde oordeel van de Kamerleden over het ECB-beleid is opvallend, want de Europese toezichthouder opereert strikt onafhankelijk van de politiek. D66-Kamerlid Steven van Weyenberg is dan ook een stuk milder in zijn uitlatingen.

Hij zal zijn zorgen over de impact van het beleid met Draghi delen, maar de onafhankelijkheid van de ECB noemt Van Weyenberg een groot goed. "Van politici die over de geldpers gaan, komen grote ongelukken", aldus de D66'er.

Veel kritiek

Er is veel kritiek op het opkoopprogramma van de ECB waarbij de centrale bank sinds maart 2015 tot en met dit jaar maandelijks voor 60 miljard euro aan staatspapier en bedrijfsleningen opkoopt bij banken in de eurozone. Dat bedrag is tussentijds zelfs tijdelijk verhoogd naar 80 miljard euro per maand.

De maatregel moet de economische groei in de eurozone aanjagen en vooral de inflatie net onder de 2 procent brengen. De ECB ziet dat als ideaal percentage voor een gezonde economische groei.

Inmiddels kruipt het prijspeil in de eurozone weer richting dat gewenste niveau, maar de stijgende olieprijzen helpen daarin ook een handje. Het is dus de vraag of het ECB-beleid het gewenste effect heeft.

Nadelen

Zo'n ruim stimuleringspakket brengt ook nadelige effecten en risico's met zich mee. 

Zo daalt de rente op staatsleningen omdat er een grote koper in de markt is. Pensioenfondsen die in overheidspapier beleggen, voelen zo'n lager rendement direct. Uitkeringen worden deels om die reden niet verhoogd of zelfs gekort.

"Een deel van de pijn van de pensioenen, verdwijnt op het moment dat het opkoopprogramma wordt afgebouwd", zegt Omtzigt.

Huizenbubbel 

Ook zorgt het voor een bubbel op de woningmarkt, want de lage rente drukt de hypotheeklasten waardoor de huizenprijzen flink stijgen. In grote steden zoals Amsterdam en Utrecht is zelfs sprake van oververhitting, concludeerde De Nederlandsche Bank dinsdag nog. 

Verder dalen de spaarrentes naar historisch lage niveaus. Bij Triodosbank krijgen spaarders zelfs helemaal geen vergoeding meer.

Naast het opkoopprogramma hanteert de ECB namelijk ook een enorm lage rente om investeringen uit te lokken. Sinds een ruim jaar is het belangrijkste rentepercentage gedaald naar 0. 

Banken kunnen zo bij de Europese toezichthouder eenvoudig en goedkoop geld lenen. Hoge vergoeding betalen aan spaarders wordt zo steeds minder aantrekkelijk.

Afbouwen 

Het opkoopprogramma plotseling stopzetten brengt ook risico's met zich mee. Overheden van vooral Zuid-Europese landen profiteren volop van lage rentes waarmee zij hun staatsschuld financieren.

Als dat voordeel verdwijnt, vreest de PVV dat die rentes weer net zoals tijdens het hoogtepunt van de eurocrisis recordhoogtes bereikt en overheden in de financiële problemen brengt. 

"Als de Italiaanse rente weer door het dak gaat, moeten we dan een steunprogramma voor de Italianen optuigen? Dan krijg je Griekse toestanden", waarschuwt Van Dijck.

"Hoe gaan we dit beleid in vredesnaam weer afbouwen?", vraagt ook Harbers zich hardop af.

Helikoptergeld

Leijten heeft er vooral moeite mee dat de honderden miljarden euro's bij grote bedrijven terechtkomt.

"Het geld had in de portemonnee van de bevolking moeten komen. Nu is het uitgegeven aan bedrijven als Heineken, KPN, PostNL, Shell, AkzoNobel. Die hadden ook zonder het ECB-programma weer in de lift gezeten."

De SP'er heeft het daarom liever over helikoptergeld. Daarmee krijgen mensen in de meest simpele uitleg een bedrag gestort zonder enige vorm van tegenprestatie. Ook dat moet de economie aanjagen, maar dat gaat menig beleidsbepaler veel te ver en wordt bovendien door Europese regels verboden. 

Zeer kritisch

De ECB-president krijgt woensdagmiddag in ieder geval een zeer kritische Kamer tegenover zich. "Laat Draghi morgen maar merken dat er over zijn beleid wisselend wordt gedacht in de lidstaten", zegt Harbers. 

Van Dijck doet er nog een schepje bovenop: "We moeten onze tanden laten zien. We gaan het Draghi flink moeilijk maken." 

Zie ook: Dit moet u weten over het aanzetten van de geldpers