De Tweede Kamer wil van minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) weten hoe het staat met de eventuele gratie voor de Nederlandse journaliste Rena Netjes die in 2014 in Egypte bij verstek werd veroordeeld tot tien jaar cel.

D66, VVD, PvdA, SP, CDA, ChristenUnie en SGP eisen in Kamervragen opheldering over de inspanningen die het kabinet levert om de celstraf van Netjes ongedaan te maken.

Netjes wist met hulp van Nederlandse diplomaten het land te ontvluchten. Vanuit Nederland hoorde zij de Egyptische rechter haar tot tien jaar cel veroordelen. Maar volgens Netjes zelf is er daarna "in de afgelopen twee jaar geen enkele vooruitgang geboekt. Nul komma nul", zo zegt de journaliste zaterdag tegen NU.nl.

Netjes werd in de nadagen van de de Arabische Lente door de Egyptische autoriteiten ervan beschuldigd valse informatie te hebben verspreid en van het bieden van een platform voor de verboden Moslimbroederschap. 

In dat kader werden meerdere journalisten van de Arabische nieuwszender al-Jazeera opgepakt. Drie van hen, de Canadese Egyptenaar Mohamed Fahmy, de Egyptenaar Baher Mohamed en de Australiër Peter Greste, kregen zeven jaar cel opgelegd. 

Pardon

Het proces werd destijds door verschillende mensenrechtenorganisaties bekritiseerd. Ook het kabinet keurde de Egyptische rechtsgang af en in maart van vorig jaar zei minister Koenders zich samen met andere landen in te spannen voor een pardon voor de Nederlandse journaliste.

Koenders schreef in oktober vorig jaar in antwoord op Kamervragen van PvdA’er Michiel Servaes in contact te zijn met Netjes "over de opportuniteit van een verzoek om een pardon."

Maar voor Netjes heeft het ondertussen lang genoeg geduurd. "Mijn geduld is een beetje op." Ze wil daarom dat het kabinet de diplomatieke druk opvoert om haar veroordeling ongedaan te maken.

Resultaten

D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma is ontsteld over de houding van het Nederlandse ministerie. Volgens het parlementslid lukt het de andere landen wel om resultaten te boeken. Zo verleende de Egyptische president Sisi na internationale druk gratie aan de journalisten Fahey en Mohammed. De Australische Greste kreeg geen pardon, maar werd wel overgedragen aan Australië waar hij zijn straf niet hoeft uit te zitten.

Ook Sisi heeft achteraf gezegd dat het al-Jazeera-proces nooit had moeten plaatsvinden. Sjoerdsma zegt in dat kader dat hij niet snapt "waarom de Nederlandse inspanningen stuklopen."

Dat Netjes zich nu veilig in Nederland bevindt, is volgens Sjoerdsma geen reden om de zaak te laten rusten. "Het gaat om het signaal. Als we persvrijheid belangrijk vinden, kunnen we deze zaak niet laten rusten.”

Autoriteiten

Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken kan er echter alleen gratie worden verleend als Netjes zelf een verzoek bij de Egyptische autoriteiten indient.

In september vorig jaar verleende Sisi gratie aan journalisten van al-Jazeera, maar dat presidentiële pardon kwam er ter gelegenheid van het Offerfeest.

"Alleen personen die al een deel van hun straf in de Egyptische gevangenis hebben uitgezeten, kwamen volgens Egyptische autoriteiten in aanmerking voor het pardon”, zegt een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. "Dit pardon was dan ook geen oplossing voor de journalisten die in de al-Jazeera-zaak bij verstek zijn veroordeeld, waaronder Rena Netjes.”

De zegsman laat weten dat de Nederlandse ambassade sindsdien uitgebreide gesprekken heeft gevoerd met de betrokken advocaat en Egyptische rechters. "Hieruit is duidelijk naar voren gekomen dat Netjes, en niet de Nederlandse staat, een gratieverzoek kan indienen bij president Sisi. Zoals bij Netjes bekend, is Nederland uiteraard bereid een door haar ingediende gratieverzoek te steunen. Om voor haar moverende redenen, heeft Netjes besloten vooralsnog geen gratieverzoek in te dienen."

Ambassade

Buitenlandse Zaken voegt eraan toe het ministerie en de ambassade in 2014 tot het uiterste zijn gegaan om Netjes tijdig het land uit land te krijgen en betreurt het dat de journaliste door de veroordeling haar werk in de regio niet meer kan uitvoeren.

Volgens Netjes is een gratieverzoek echter heilloos. "Ik moet via een Egyptische advocaat, die in andere zaken voor journalisten niets voor elkaar heeft gekregen, een verzoek indienen, maar dat heeft geen kans van slagen. In Egypte werken ze niet volgens de regels."

Netjes zegt nog elke dag geconfronteerd met de veroordeling die achter haar naam staat. "Ik word in de gaten gehouden door de Egyptische geheime dienst en ik maak me zorgen om mijn vrienden en kennissen in Caïro." 

Ook mijdt zij landen als Cyprus die een uitleveringsverdrag hebben met Egypte. "Naar Amerika durf ik niet te reizen, omdat ik te boek sta als een veroordeelde terrorist."