"Ik heb nog geen bewijs gezien van Amnesty", zei VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra woensdag in het debat over de Turkijedeal. 

D66, ChristenUnie en GroenLinks willen dat er een onafhankelijk onderzoek komt om vast te stellen wat er klopt van de berichten. De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zou volgens de PvdA, D66, ChristenUnie en GroenLinks de aangewezen partij zijn om de berichten te controleren.

Volgens Zijlstra is de UNHCR bevooroordeeld en ook Amnesty zou niet belangeloos zijn. Wie het onderzoek dan wel moet uitvoeren, kon Zijlstra niet zeggen. "Het invullen van de organisaties gaan we nu nog niet doen", aldus Zijlstra.

Oppositiepartijen in de Kamer bekritiseerde de VVD’er fel op zijn stellingname. Jesse Klaver (GroenLinks) wil weten waarom de VVD en het kabinet enkel afgaan op informatie van de Turkse regering. Klaver: "Zijlstra heeft meer vertrouwen in Erdogan dan in Amnesty."

D66 bevreemdt het dat als er afspraken met de Grieken wordt gemaakt over nieuwe leningen de VVD voorop staat om Griekenland te controleren, maar dat bij het Turkije-akkoord niet nodig vindt. 

Premier Mark Rutte wijst erop dat het aan de Europese Commissie is om eventueel een onderzoek te starten. "Hoe de commissie dat doet, is aan de commissie", zei hij. "We kunnen wel namens Nederland suggesties meegeven." UNHCR kan een partner in dat onderzoek zijn, stelt Rutte, maar dat is aan de Commissie om dat te bepalen.

Rutte beloofde dat hij er bij de Commissie op zal aandringen om de zorgen over de uitzetting nogmaals aan de orde te brengen tijdens het volgend bezoek aan Ankara.

Rutte benadrukte nog dat hij geen aanwijzingen heeft dat Turkije daadwerkelijk vluchtelingen uitzet. " We hebben geen aanwijzingen om met de verwijtende vinger naar Turkije te wijzen."

Vorige maand maakten de Europese Unie en Turkije afspraken om de vluchtelingenstroom via Turkije over de Egeïsche Zee naar Griekenland een halt toe te roepen.

In het kort komt het erop neer dat Europa asielzoekers die op eigen initiatief de oversteek wagen naar Griekenland terugstuurt worden naar Turkije. Voor iedere Syriër die Europa terugstuurt, zal er een Syriër vanuit de opvangkampen in Turkije worden opgenomen. Hiermee proberen de partijen een veilige route te realiseren die een einde moet maken aan het verdienmodel van de mensensmokkelaars die vluchtelingen op gammele bootjes de zee op sturen.

Op de afspraken is forse kritiek van Amnesty International. Onderzoekers van de mensenrechtenorganisatie stellen dat Turkije dagelijks honderden vluchtelingen de grens overzet naar Syrië. 

Amnesty verzamelde drie dagen lang ooggetuigeverklaringen in de zuidelijke provincies van Turkije die grenzen aan Syrië en concludeert dat er gedwongen uitzettingen naar het oorlogsgebied plaatsvinden. Dat is in strijd met Turkse, Europese en internationale wetgeving.

Dinsdag stelde ook Nieuwsuur vast dat er vluchtelingen zouden worden uitgezet, al toont de reportage geen harde bewijzen.