Oud-premier Jan Peter Balkenende heeft de Britse premier Tony Blair in 2003 gewaarschuwd dat een aanval op Irak zou kunnen leiden tot een burgeroorlog in dat land.

Balkenende vreesde de gevolgen van het afzetten van de Iraakse president Saddam Hussein, zo blijkt uit een vertrouwelijke memo die zondagavond door het tv-programma Brandpunt Reporter naar buiten wordt gebracht.

Balkenende belde twee weken voor de oorlog, op 2 maart 2003 met Blair. Balkenende zou gezegd hebben dat er "zeer serieus moet worden nagedacht over een eventuele post-Saddam periode" in Irak.

"Bij het 'oplichten van de deksel' zou een gecompliceerde situatie ontstaan met rivaliserende religieuze groeperingen en krijgsheren. Ook omringende landen zouden hun invloed willen uitoefenen", zo zou zijn gezegd. 

Commissie-Davids

Het gesprek met Blair wordt niet vermeld in het rapport van de commissie-Davids, die de Nederlandse besluitvorming rond de oorlog tegen Irak onderzocht, aldus Brandpunt Reporter. 

Een van de lessen die het kabinet trok uit het onderzoek van de commissie-Davids was dat een adequaat volkenrechtelijk mandaat vereist is bij deelname aan een missie met Nederlandse militairen.

Balkenende liet weten niet te willen reageren op de memo. 

Nederlandse aanwezigheid

Nederlandse militairen waren van 2003 tot voorjaar 2005 militair aanwezig in de Zuid-Iraakse provincie Al-Muthanna. Dat gebeurde in de nasleep van de val van Saddam Hussein.

Nederlandse F16’s bombarderen sinds oktober 2014 stellingen van IS in Irak. De Verenigde Staten hebben Nederland onlangs verzocht dat ook in Syrië te doen.

Brandpunt Reporter onderzocht de Nederlandse rol bij het ontstaan van de terreurbeweging Islamitische Staat (IS). President Barack Obama zei onlangs dat IS een 'onbedoeld gevolg' is van de Amerikaanse oorlog met Irak. Na de Amerikaanse inval van Irak brak een burgeroorlog uit tussen soennitische en sjiitische milities en het regeringsleger.

Grote delen van Irak zijn nu in handen van IS.

In 60 seconden: Wie zijn de IS-strijders?

Animatie door In60seconds