Het onderzoek naar schaliegas mag wel doorgaan, zei Samsom woensdagavond in een klimaatdebat in de Tweede Kamer, nadat oppositiepartijen hem hadden uitgedaagd duidelijkheid te geven.

Eerder op de dag had hij in het radioprogramma De Nieuws BV al gezegd dat het volstrekt onnodig is om in ons land naar schaliegas te boren en dat dat ook niet gaat gebeuren. ''We gaan dat niet doen'', benadrukte hij 's avonds nog eens in de Kamer.

Om dat kracht bij te zetten, diende hij een motie in waarin staat dat tot het einde van deze kabinetsperiode geen schaliegas mag worden gewonnen. CDA-leider Sybrand Buma constateerde dat daarmee het schaliegasbeleid van het kabinet ter ziele is.

"Er is hier genoeg gas gevonden om ons nog de komende veertig, vijftig jaar van gas te voorzien", aldus de PvdA-leider. Na die overgangsperiode ''moeten we echt duurzame energiebronnen gaan gebruiken''.

Het kabinet zet het onderzoek naar schaliegas gewoon door. Het nieuwe standpunt van regeringspartij PvdA verandert daar volgens premier Mark Rutte niets aan.

Het kabinet brengt momenteel de voor- en nadelen en de mogelijkheden van schaliegas in kaart. Daarbij wordt gekeken naar de gevolgen van de eventuele winning ervan voor mens en milieu en of er schone technieken beschikbaar zijn. Op basis van de uitkomsten daarvan komt het kabinet volgend jaar zomer met nadere voorstellen. Proefboringen zijn nu niet aan de orde, aldus Rutte.

Rutte noemt de opstelling van de PvdA "geen grote verandering", omdat de partij eerder ook al niet zo enthousiast was over schaliegas. Oppositiepartijen als CDA, D66 en ChristenUnie wilden weten wat het standpunt van de PvdA betekent, vooral ook voor gemeenten met beoogde locaties voor een proefboring. "Proefboringen zijn niet aan de orde", zei Rutte.

Samsom benadrukte dat de PvdA niet principieel tegen schaliegas is. Datzelfde geldt voor kernenergie. Ook daarover zegt de PvdA dat daarvoor geen toekomst is in Nederland, terwijl de partij onderzoek in Petten naar nieuwe vormen van kernenergie wel steunt.

Op de vraag of vergunningen voor het boren naar schaliegas nu van tafel gaan, zei Samsom dat aan die vergunningen ''geen uitvoering kan worden gegeven''. Maar het is aan het kabinet om te besluiten over het al dan niet intrekken van vergunningen.

Samsom zei eerder akkoord te kunnen gaan met de winning van schaliegas als dat schoon en veilig kan gebeuren. 

Ook de energiewoordvoerder van de partij, Jan Vos, heeft altijd verdedigd tegen schaliegasboringen te zijn, tenzij het schoon en veilig kan. Of dat kan, wordt op dit moment door het ministerie van Economische Zaken onderzocht.

"Tot die tijd is er een moratorium op schaliegasboringen", aldus Vos woensdagmiddag in een reactie tegenover NU.nl. Mocht in de toekomst blijken dat schaliegas inderdaad schoon en veilig gewonnen kan worden, dan zal er opnieuw moeten worden gekeken naar de mogelijkheden om boringen toe te staan.

De VVD reageerde verbaasd op de uitlatingen van Samsom op de radio. De VVD wil volgens een woordvoerster eerst de feiten op een rij voordat de fractie tot een oordeel komt. Energie is voor de partij te belangrijk om nu al alternatieven uit te sluiten en er zijn nu ook geen nieuwe feiten die tot een nieuw standpunt leiden.

De winning van schaliegas, dat diep in de bodem zit opgesloten in kleisteenlagen, is omstreden omdat er onder meer schade aan het milieu kan ontstaan. Waterleidingbedrijf Vitens waarschuwde eerder al dat bij boringen naar schaliegas de Nederlandse drinkwatervoorraden onherstelbaar vervuild kunnen raken.

Minister Henk Kamp van Economische Zaken staat neutraal in deze kwestie, zegt hij tegenover NU.nl. "Mij is al langer bekend dat de PvdA kritisch staat tegenover schaliegas," aldus de VVD-minister. Volgens Kamp verandert er dan ook niets aan uitvoering van onderzoeken naar 'nut en noodzaak' van schaliegaswinning en de impact die de winning op 'mens en milieu' kan hebben. Kamp: "Proefboringen zijn nu dan ook niet aan de orde."

Het Britse bedrijf Cuadrilla dat een vergunning heeft om schaliegas op te sporen in Brabant en in de Noordoostpolder noemt het standpunt van Samsom voorbarig. Volgens directeur Frank de Boer raakt de gasvoorraad veel eerder op en is Nederland al over een paar jaar gasimporteur. Hij suggereert dat de nieuwe draai van de PvdA te maken heeft met de komende provinciale verkiezingen.

De gemeente Boxtel is als een van de beoogde locaties voor een proefboring blij dat er een Kamermeerderheid tegen schaliegas lijkt te ontstaan. De gemeente gaat de Tweede Kamer in een brief wel om een bevestiging vragen. "Onze inwoners hebben behoefte aan duidelijkheid en rust", aldus een woordvoerder.

Volgens Milieudefensie zou het ''fantastisch nieuws'' zijn als regeringspartij PvdA voet bij stuk houdt.