'Monopolie omroepen is niet meer van deze tijd'
"Bij sommige programma's heb ik zelfs na een uur nadenken werkelijk geen flauw idee waarom er belastinggeld heen moet", aldus de staatssecretaris in een interview met NU.nl.
"De publieke omroep is te weinig onderscheidend en dat tast de legitimiteit aan."
Dekker wil in de wet gaan vastleggen dat publieke programma's alleen worden gefinancierd als zij een educatief, informatief of cultureel karakter hebben.
Ook verliezen de publieke omroepen budget en macht. De zendtijdgarantie wordt afgeschaft en de helft van het omroepbudget wordt vrijgegeven, zodat ook private partijen, zoals creatieve bedrijfjes en cultureel- en maatschappelijke organisaties, mee kunnen dingen naar budget en zendtijd.
"Het is niet meer van deze tijd dat er in Hilversum een monopolie bestaat waardoor het maken van programma's voorbehouden is aan acht omroeporganisaties."
"De partijen in Hilversum houden elkaar nu in wurggreep. Ze doen te weinig en te laat, omdat belangen door elkaar heen lopen. Dat zorgt niet voor het tempo en de schaal waarop veranderingen nodig zijn."
Is het geen onmogelijke opdracht om alleen programma's te mogen maken met een educatief, cultureel en informatief karakter en tegelijkertijd meer jongeren te bereiken?
"In De Wereld Draait Door wordt op een populaire manier aandacht besteed aan kunst en cultuur. Dat bewijst dat je daar best kijkers mee kunt halen. Maar bij sommige programma's heb ik zelfs na een uur nadenken werkelijk geen flauw idee waarom er belastinggeld heen gaat."
Zoals?
"Bananasplit, Ranking the Stars. En eerder De Slechtste Chauffeur van Nederland. Ik lig er dubbel om, maar de vraag is waarom dat moet op kosten van de belastingbetaler. Bovendien zie je dit soort programma's ook bij de commerciëlen."
"Dit kan en moet onderscheidener. De publieke waarde moet heel duidelijk zijn. Het moet een educatief, cultureel of informatief karakter hebben."
Boer Zoekt Vrouw?
"Ik noemde net de uitersten. De rest moeten ze in Hilversum bepalen."
Maar kunt u wel vertellen of het straks nog mogelijk is dat elke omroep een eigen reisprogramma heeft?
"Je moet voor elk programma kunnen uitleggen waarom je het maakt. Je kunt je euro maar een keer uitgeven. Als een programma op tien andere plekken ook wordt gemaakt, kun je je afvragen: moet ik dat voor de elfde keer ook doen of maak ik iets wat anders niet zal worden gemaakt? Ik vind dat in Hilversum deze vraag te weinig gesteld wordt."
"Zo heb ik mij mateloos geërgerd aan de Graham Norton Show die was aangekocht door Comedy Central. Een show die bij iedereen in het kabelpakket zit, maar die ook door de publieke omroep werd gekocht. Dat is zonde van het belastinggeld."
Onlangs was er gedoe over de Eredivisie. De NOS wilde de kosten voor de rechten niet openbaar maken. Gaat u de publieke omroep dwingen transparanter te worden over de bestedingen?
"Ja, het is besteding van publiek geld. Dat moet je dus kunnen verantwoorden en dat vereist ook dat je daar open over bent."
Over alle programma's?
"Wat mij betreft wel. Waarom zou je niet gewoon kunnen laten zien wat het maken van een programma kost. De verkoper is vaak gebaat bij weinig transparantie, maar de kijker en belastingbetaler niet. Laat het maar zo open mogelijk zijn."
"Ik vind sowieso dat de NPO meer vanuit de kijker moet redeneren. Bij de NPO komen de plannen vaak van boven, maar je kan ook gebruik maken van de input van de kijkers. Daar zijn de technische mogelijkheden voor."
De publieke omroep moet uit de ivoren toren komen?
"Ja, ze moeten niet alleen kijken naar kijkcijfers, maar ook naar: hoe worden programma's gewaardeerd?"
Waarom houdt u vast aan drie zenders? De VVD stelde eerder voor om een zender te schrappen.
"We hebben alle opties bekeken, maar we moeten ons in de discussie niet laten afleiden door het aantal zenders. Het moet gaan om kwaliteit en we willen ruimte bieden voor regionale programmering en voor de partijen van buitenaf. Daar moet dan ook de ruimte voor zijn."
"Programmamakers zeggen nu tegen mij: als wij een programma willen maken via de omroepen gaat er vaak nog een stevig TROS-sausje of VPRO-sausje overheen zodat ze hun eigen programma niet meer herkennen. Of ze worden afgewezen en zien later het idee in vergelijkbare vorm alsnog op tv."
"Als we uitgaan van een open markt voor creativiteit dan moet je daar ruimte voor bieden."
U wilt marktpartijen in aanmerking laten komen voor 50 procent van het budget. Waarom gooit u het niet helemaal open? Zodat er een gelijk veld ontstaat tussen omroepen en marktpartijen? De binding tussen publiek en omroep is al tijden aan het afkalven en nu blijft het systeem complex.
"Veranderingen vanaf de tekentafel lijken mooi, maar doen geen recht aan de realiteit. We kunnen kritisch zijn op Hilversum, ze doen ook veel goed. Maar we hoeven er dus geen hek omheen te zetten. Omroepen zijn niet meer de poortwachter, ook andere partijen kunnen meedoen. En dat is niet niks, want de helft van het omroepbudget is al enkele honderden miljoenen."
Kunnen private partijen dan ook geld krijgen voor online initiatieven? Voor bijvoorbeeld een onderscheidend journalistiek platform?
"Dat zou heel goed kunnen. Het ouderwetse onderscheid tussen televisie en internet is al achterhaald. Veel jongeren kijken op iPads al vooral op Uitzendinggemist."
U bent een liberaal. Een liberaal heeft als uitgangspunt dat de overheid moet doen wat van publiek belang is, maar niet door de markt kan worden gedaan. Maar op het nieuwsvlak zijn er kranten, RTL Nieuws, online nieuwsvoorzieningen als De Correspondent en NU.nl. De publieke omroep maakt het moeilijk om daar tussen te komen.
"Bert Habets van RTL zei tegen mij: een sterke publieke omroep is voor ons ook niet slecht. Wij worden er beter door. En door een sterke commerciële omroep worden zij ook beter. Er zal altijd overlap zijn, dat moeten we accepteren, met de publieke omroep."
Vindt u het niet vreemd dat RTL een 24-uurs nieuwszender start en de NOS op NPO Nieuws alleen uitzendingen herhaalt? Is de NOS het dan ook niet aan zijn stand verplicht om ook een serieuze nieuwszender te maken?
"Dat schrijven we van hieruit niet voor, maar de visitatiecommissie die het opereren van publieke omroep monitort zal wel extra op dit soort dingen gaan letten. Ze zijn het aan hun stand verplicht om journalistiek van de bovenste plank te leveren. De NPO heeft een belangrijke taak in de nieuwsvoorziening. Niet alleen in de kwantiteit, maar ook in de kwaliteit."
