Juncker maakte de samenstelling van zijn team woensdag bekend op een persconferentie. Die telt 28 leden, één voor elke lidstaat van de Europese Unie.

Timmermans gaat zich de komende vijf jaar bezighouden met Europese regelgeving, relaties tussen de Europese instellingen, rechtsregels en fundamentele rechten.

Nadat de nieuwe commissie door het Europees Parlement is goedgekeurd, kan ze op 1 november aantreden. Eind september wordt er begonnen met de 'sollicitatiegesprekken' met alle voorgedragen eurocommissarissen.

De verwachting is dat het Europees Parlement in de zitting in Straatsburg in de week van 20 oktober zal stemmen over de commissie.

Juncker neemt het stokje over van de Portugees José Manuel Barroso, die twee termijnen van vijf jaar uitzat. 

Timmermans noemt het "een grote eer door Nederland te zijn voorgedragen", schrijft hij in een reactie op zijn Facebookpagina. "Ik zal alles geven wat ik in mij heb om de EU weer meer voor en van de Europeanen te laten zijn. Een zware klus, maar nodig voor onze gemeenschappelijke toekomst." Hij is van plan zijn volgers via Facebook op de hoogte te blijven houden van zijn "wederwaardigheden, net zoals ik dat de afgelopen jaren heb gedaan".

Timmermans gaat er in Brussel hard aan werken om het vertrouwen van Europeanen in de Europese Unie terug te krijgen. "We moeten laten zien dat wat de Europese Commissie doet in hun belang is en toegevoegde waarde heeft'', zei hij woensdagavond voorafgaand aan een debat in de Tweede Kamer.

"Als je de regeldruk vermindert en regels die over de datum zijn hebt vervangen, kun je daar indruk mee maken", aldus Timmermans. "Ik wil werken aan een cultuuromslag. We moeten ons ervan bewust zijn dat er veel dingen zijn die we beter gewoon aan de EU-lidstaten zelf kunnen overlaten." Dat proces verloopt volgens hem moeizaam omdat Europese instellingen de natuurlijke neiging hebben voor elk probleem een Europese oplossing te verzinnen.

De EU is te groot geworden in bijzaken en te klein gebleven in hoofdzaken, denkt hij. Maar zijn baas Jean-Claude Juncker, de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, heeft die commissie duidelijk anders ingericht. "Hij heeft iets nieuws in gang gezet en dat zal voor iedereen wennen zijn."

De PvdA'er kan andere eurocommissarissen aansturen. "Ik zal de confrontatie met andere commissarissen aangaan wanneer dat nodig is", zei hij daarover. In zijn nieuwe functie kan hij commissarissen terugfluiten, maar Timmermans weet niet of dat de meest effectieve manier is. "Veel effectiever is om ze ervan te overtuigen dat ze kunnen scoren door juist met mínder wetgeving te komen als ze economische groei dichterbij willen brengen."

Timmermans blijft in Heerlen wonen. "Mijn reistijd wordt gehalveerd", constateerde hij opgetogen. "Het woon-werkverkeer van Heerlen naar Den Haag was twee keer zo lang als straks naar Brussel."

Als rechterhand van Juncker moet Timmermans ervoor zorgen dat nieuwe Europese wetten de regeldruk niet onnodig doen toenemen. Deze post moet garanderen dat "elk voorstel van de commissie werkelijk nodig is en dat de doelstellingen niet beter bereikt kunnen worden door de lidstaten zelf", aldus de verklaring van de nieuwe commissievoorzitter.

Het is voor het eerst dat er een aparte commissaris voor Betere Regulering wordt aangewezen om zich specifiek te buigen over de regelgeving uit Brussel. Nederland hamert al tijden op minder Europese bemoeizucht.

Als commissaris voor rechtsregels en fundamentele rechten moet Timmermans erop toezien dat de commissie zelf alle regels naleeft. Als "waakhond" op dit gebied werkt hij nauw samen met andere commissarissen, zoals die voor Justitie, Consumenten en Seksegelijkheid en die voor Migratie en Binnenlandse Zaken.

Timmermans heeft direct concrete opdrachten gekregen. Juncker wil dat Timmermans binnen een jaar na zijn aantreden met een voorstel komt over hoe hij de Europese regelgeving wil terugdringen en hoe hij bureaucratie wil aanpakken.

Bovendien moet Timmermans al binnen drie maanden, na overleg met de EU-lidstaten en het Europees Parlement, komen met een overzicht van alle openstaande regels en wetten en daarbij aangegeven of zij wel of niet doorgezet moeten worden.

Als eerste vicevoorzitter kan Timmermans, zo benadrukte Juncker woensdag, initiatieven van andere commissarissen tegenhouden. 

"De eerste vicevoorzitter mag elk wetgevend initiatief van de Europese Commissie tegenhouden", zei Juncker. "De vicevoorzitters krijgen ook rechtstreeks toegang tot alle directoraten-generaal, de staforganisaties van de commissarissen. Dat is een voorrecht van de voorzitter dat ik aan de vicevoorzitters delegeer."

Timmermans' overstap naar Brussel zit er al een tijd aan te komen. Zijn naam werd eerder genoemd als nieuwe buitenlandcoördinator van de EU, maar die post ging uiteindelijk naar de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Federica Mogherini.

Nederland leek daarna in te zetten op een hoge economische post voor minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Bij de kabinetsvorming is afgesproken dat de PvdA aan de beurt is om iemand aan te leveren voor een Europese functie. De post die Nederland voor Dijsselbloem voor ogen had, gaat uiteindelijk naar de Fransman Pierre Moscovici.

Ook Dijsselbloems partijgenoot en minister voor Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel Liliane Ploumen kwam in beeld, omdat commissievoorzitter Juncker naarstig op zoek was naar vrouwen om zijn commissie te bemannen. Maar uiteindelijk bleek toch Timmermans Den Haags kandidaat voor Brussel te zijn. 

Timmermans geldt als een bevlogen Europeaan, maar spaart de kritiek op de EU niet. Die moest zich vooral met de hoofdzaken bezighouden, vindt hij. 

Eerder werd al bekend dat de Italiaanse Federica Mogherini de taak van buitenlandchef op zich neemt. 

De overige vijf vicevoorzitters zijn de Bulgaarse politica Kristalina Georgieva, de voormalige Estische premier Andrus Ansip, Alenka Bratusek, voormalig premier van Slovenië, oud-minister-president van Letland Valdis Dombrovsis en de Finse ex-premier Jyrki Kaitanen. 

De zeven vicevoorzitters komen niet boven de andere commissarissen te staan, benadrukte Juncker. "De vicevoorzitters zijn coördinatoren, animators, teamleiders en geen toezichthouders", zei de Luxemburger. Hij sprak tegen dat hij met deze opzet een tweedeling creëert binnen zijn ploeg. "Er zijn geen supercommissarissen en tweederangscommissarissen." 

In een verklaring schrijft de Commissie dat Juncker heeft geprobeerd de juiste balans te vinden tussen geslacht, politieke kleur en competentie. In de nieuwe commissie zit een groot aantal politiek zwaargewichten, onder wie vijf ex-premiers, vier vicepremiers en negentien voormalige ministers. Naar eigen zeggen beschikt de Europese Commissie over de expertise "die nodig is om de huidige economische en geopolitieke problemen aan te pakken". 

Over de verhouding tussen mannen en vrouwen in de Commissie is veel overleg gevoerd. Uiteindelijk zijn negen van de in totaal 28 commissarissen vrouw, drie van hen zijn vicevoorzitter. 

De volledige Europese Commissie:

Reacties op benoeming Timmermans | Profiel: Frans Timmermans, Europeaan in hart en nieren

Waarom was het zo moeilijk om vrouwen te vinden? | Deze politici gaan de komende vijf jaar over Europa's internet