
Opstelten vindt aanpak jihadisme 'ook taak maatschappij'
Dat zegt minister Ivo Opstelten (Justitie) vrijdag in een interview met NU.nl.
Zo roept hij onder meer de samenleving op om tegengeluiden te laten horen. Ook wil hij initiatieven die erop gericht zijn om dat tegengeluid te laten horen ondersteunen.
Opstelten lanceerde eerder op de dag samen met collega-minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) een actieprogramma tegen jihadisme.
Zo wil hij onder meer jihadstrijders hun Nederlanderschap kunnen afnemen zonder proces. Ook wil hij kenniscentra opzetten, reisgegevens van de terroristen gaan uitwisselen, social media monitoren en initiatieven voor tegengeluiden gaan ondersteunen.
Hoe bedreigend is de situatie nu?
"De dreiging is in Nederland substantieel. Dat betekent dat er een reële dreiging is voor een aanslag, maar niet concreet. Sinds maart vorig jaar komt dit vooral door terugkerende Syrië-gangers. En de terroristische aanslag in Brussel van afgelopen mei zorgde ervoor dat het wel erg dichtbij komt. Daar komen natuurlijk nog de verschrikkingen die plaatsvinden in Irak door ISIS bij."
Hoe kan het dat tien jaar na de moord op Van Gogh de dreiging eerder toeneemt dan afneemt?
"We leven weer in een andere tijd, met sociale media. De wereld is internationaler geworden. Al Qaida had je, maar nu is er ook ISIS bijgekomen. Met helaas vertalingen in Nederland."
Is het probleem hardnekkiger dan we toen dachten?
"Ik heb nooit gedacht dat een dergelijke situatie zoals met ISIS had kunnen plaatsvinden. Maar door de jaren heen zie je verschillende uitingen van radicalisme. Je kunt niet zeggen: dat los je op als overheid. Dat is ook een verantwoordelijkheid van de maatschappij zelf. Ik roep iedereen op om tegengeluiden te laten horen."
Iemand die open staat voor de barbaarsheden van ISIS is toch niet gevoelig voor tegengeluiden?
"Het stimuleren van tegengeluiden is een middel om te voorkomen dat die radicalisering zich uitbreidt. De harde kern is 130 personen groot. Dan heb je het kader daaromheen en nog de sympathisanten."
Hoe kan het dat er in de Nederlandse maatschappij mensen bestaan die gevoelig zijn voor zeer extreme denkbeelden?
"Dat kan ik niet begrijpen. Daarom willen we dit, vanuit ons hart, met veel kracht bestrijden."
Ik mis in uw plan de aanpak van de voedingsbodem. Waarom radicaliseren deze jongeren?
"Die voedingsbodem kan verschillend zijn. Jongeren komen uit allerlei situaties. Ik denk dat je daar geen generale antwoorden op kan geven. Je kunt niet zeggen: met meer onderwijs is het opgelost. Was dat maar zo."
"Ik denk gewoon dat door sociale media, door communicatiemiddelen, een groep als ISIS makkelijker dan wij denken medestanders kan krijgen."
Maar de meeste jongeren zijn niet gevoelig voor ISIS-denkbeelden. Wie dan wel?
"Dat bekijken we per geval. Het is in ieder geval wel zo dat we naast repressie ook kijken naar preventiemaatregelen."
Heeft u voldoende mogelijkheden om achter de voordeur te kijken bij moskeën, moskee-internaten en islamitische scholen?
"Zeker. En als dat niet zo is dan staat dat in het actieprogramma. Ook op het gebied van onderwijs. De overheid moet, of het nu op lokaal of rijksniveau is, toezicht houden. En de prioriteit en focus daar leggen."
"Ik heb afgelopen twee jaar specifiek naar uitreizende jihadstrijders gekeken. Met politie en AIVD zijn we ons daar op gaan concentreren en zijn we er ook zaken van gaan maken. Donderdag hebben we nog gezien dat in Den Haag aanhoudingen zijn verricht. Het Openbaar Ministerie heeft daarnaast nog 26 zaken in onderzoek."
U wilt strijders met een dubbel paspoort het Nederlanderschap afpakken zonder veroordeling. Dat kan toch niet in een rechtsstaat?
"Dat willen we in de wet gaan regelen. Voorop staat dat er altijd overal beroep mogelijk is. Maar het is ook zo dat, als uit de feiten blijkt dat iemand actief is in een terroristische beweging, je meteen maatregelen wilt nemen. Dus hem het Nederlanderschap afnemen zodat je hem kan uitzetten."
Maar wordt Nederland na uitvoering van dit actieplan substantieel veiliger?
"Ik kan niks garanderen, maar de burger heeft er recht op dat we er alles aan doen om Nederland veiliger te maken. We werken daar internationaal aan. We werken met Fransen, Duitsers, etc. Binnen Europa gaat het om drieduizend mensen die we in de gaten houden. Dat betekent dat je binnen Europa allemaal dezelfde maatregelen moet nemen."