De fractie van de PvdA gaat nog niet akkoord met het kabinetsbesluit om 37 Joint Strike Fighters (JSF's) aan te schaffen. "Het stoplicht staat momenteel op oranje."

Dit liet Kamerlid Angelien Eijsink woensdag weten tijdens een debat over de toekomst van Defensie. De fractie wil eerst de antwoorden van het kabinet op verschillende vragen uit de partij voordat "een volgende stap gezet kan worden."

Wel ziet ze "voldoende argumenten om een volgende stap te zetten in dit langdurige en langlopende dossier".

De PvdA wil nog vijf punten beantwoord zien van het kabinet over de JSF. Eijsink stelde dat het van minister Hennis afhangt of zij "vertrouwenswekkende antwoorden" geeft of de PvdA nog vandaag kan instemmen.

Bij de PvdA, maar ook bij SP, PVV, D66 en ChristenUnie heersen zorgen over de kosten van de JSF. De angst is dat deze hoger uitvallen dan de 4,5 miljard euro die daar nu voor is gereserveerd.

Geluidsnormen

Daarnaast wil de Pvda een garantie van het aantal toestellen en het kunnen deelnemen aan internationale missies. Ook wil de partij geen overschrijding van de geluidsnormen en een verdubbeling van de werkgelegenheid (op dit moment 420 banen) die de JSF moet opleveren.

De fractie hoopt deze antwoorden nog vandaag van het kabinet te krijgen. Het is niet duidelijk of de partij dan ook vandaag, in het twaalf uur durende debat over Defensie, zich achter het kabinetsbesluit kan scharen.

Gevoelig

In het debat woensdag werd reikhalzend uitgekeken naar de inbreng van de PvdA. In de achterban van deze partij ligt de aanschaf van de JSF politiek gevoelig. De PvdA wilde in de zomer van 2012 nog uit het JSF-programma stappen.

De opstelling van Eijsink leidde tot felle kritiek in de Kamer. SP, D66 en het CDA willen van de PvdA al woensdag duidelijkheid van de PvdA.

Duidelijkheid

"U solt met uw achterban als u vandaag niet duidelijk ja of nee tegen de JSF zegt. Draai er niet langer omheen", aldus SP-Kamerlid Jasper van Dijk.

"Ik denk dat iedereen na tien jaar recht heeft op duidelijkheid", aldus CDA-Kamerlid Raymond Knops. "Ik ben de weg kwijt. Ik dring aan op een helder antwoord", aldus D66-Kamerlid Wassila Hachchi. 

GroenLinks-leider Bram van Ojik denkt in de antwoorden van Eijsink al wel te horen dat de partij gaat instemmen. Van Dijk wil weten wat het plan B van de PvdA is als het kabinet niet aan alle vijf punten kan voldoen.

Volgens de PVV is de PvdA over de JSF een 'kameleon-Piet'. "Je weet nooit in welke kleur, maar het helpt de Sint wel bij het uitdelen van de cadeaus", aldus Raymond de Roon. Hij vreest voor een 'toneelstukje voor bühne' van de PvdA.

Algemene Rekenkamer

Eijsink stelde "kritisch" te blijven kijken naar het hele project. "Ik ben niet blind voor de beperkingen van het project."

Maar ook stelde ze dat ze nog niet eerder van de Algemene Rekenkamer heeft gehoord dat de JSF op dit moment het beste is wat men kan krijgen.

Ze benadrukte dat de PvdA in 2009 op basis van een kritisch rapport van dezelfde Rekenkamer nog niet kon instemmen. "Maar nu zegt de Rekenkamer, dit is the best you can get."

De PvdA ziet daarnaast geen nucleaire taak voor de JSF weggelegd, zo antwoorde Eijsink in antwoord op vragen van de SP. De F-16 heeft wel een nucleaire taak. Op vliegbasis Volkel liggen enkele tientallen Amerikaanse verouderde kernwapens opgeslagen, ook al is dit door het kabinet nooit officieel erkend. Een meerderheid in de Kamer wil van de nucleaire taak af.

VVD

De VVD is altijd voorstander geweest van de aanschaf van het toestel. VVD-Kamerlid Ronald Vuijk bevestigde in het debat te willen vasthouden aan de afspraak uit het regeerakkoord om dit jaar een besluit te nemen over de vervanging van de F-16.

Volgens de VVD blijft de aanschaf van de JSF niet zonder financiële risico's. "Maar besturen is besluiten nemen", aldus Vuijk.

Vuijk beantwoordde vragen van de D66-fractie niet duidelijk. Hachchi wilde weten of wat de VVD betreft er een hek staat om het budget van de JSF, zodat bij een budgetoverschrijding andere onderdelen van Defensie niet worden 'opgegeten'.

Ook Raymond van Roon (PVV) wil dat minister Jeanine Hennis (Defensie) betere garanties afdwingt. "Of blijven we Lockheed Martin een blanco cheque geven."

Bange politici

Dit wist de VVD echter niet hard te beloven. "Zonder risico's zal dit dossier nooit worden. Besturen is besluiten nemen en die niet eindeloos voor ons uit schuiven." Ook stelde Vuijk dat er in de politiek geen ruimte is voor "bange politici".

D66 hamerde erop dat er in het besluit rondom de aanschaf van de JSF weliswaar een bedrag is gereserveerd voor overschrijdingen, maar dat dit mogelijk niet voldoende is. "Over de onderhoudskosten is nog maar heel weinig duidelijk", aldus Hachchi.

De partij wil daarnaast van Hennis horen hoe ze de ontevredenheid binnen haar ministerie over haar functioneren gaat oplossen. D66 heeft gehoord dat er een notitie binnen Defensie circuleert waarin personeel wordt ontraden naar buiten te treden over interne aangelegenheden.

"Defensie was al nooit het meest openhartige Ministerie, maar het lijkt nu nog geslotener en wantrouwender", aldus Hachchi.

Lees ook: Kamer wacht op oordeel PvdA over JSF​