Europese banken zullen in de toekomst eerst zichzelf moeten proberen te redden, dat hebben de ministers van Financiën van de landen van de Europese Unie in de nacht van woensdag op donderdag in Brussel besloten.

De ministers zijn het eens eens geworden over hoe een bank in de problemen gecontroleerd kan omvallen.

Zo moet voorkomen worden dat de belastingbetaler de rekening krijgt gepresenteerd voor het wanbeleid bij financiële instellingen.

Lange tijd was het niet bespreekbaar dat naast aandeelhouders ook obligatiehouders en spaarders bij een bank zouden moeten meebetalen aan de redding of ontmanteling van de bank (een zogeheten 'bail in').

Maar bij het reddingspakket van Cyprus werd voor het eerst ook verwacht dat zij een deel van de redding betaalden.

Vaste volgorde

De ministers spraken een vaste volgorde af die moet worden toegepast wanneer een bank dreigt om te vallen.

Eerst zal er bij de aandeelhouders en obligatiehouders worden aangeklopt en in het laatste stadium zouden ook andere banken, door middel van een door de sector gefinancierd fonds, de bank moeten redden.

Spaarders met tegoeden tot 100.000 euro zullen niet aangeslagen worden. Dat is geregeld in nationale depositogarantiestelsels.

Spelregels

Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem sprak na afloop 'over een hele duidelijk set spelregels met een strakke hiërarchie.' Hij noemde het 'een enorme verschuiving' ten opzichte van de manier waarop Europa tot nu toe banken redde. Hij benadrukte dat de rekening nu ligt 'waar die hoort, namelijk in de sector zelf in plaats van bij de belastingbetaler.'

Eerder overleg over deze 'gezamenlijke spelregels' over de redding van een bank liepen op niets uit. De tegenstellingen tussen landen waren te groot. Sommige landen wilden zo strikt mogelijke regels zonder uitzonderingen, terwijl anderen juist meer flexibiliteit wilden om zelf te kunnen kiezen wie er geld verliest.

Nederland moest de afgelopen jaren met belastinggeld onder meer ING, ABN Amro en SNS Reaal te hulp schieten. Het is de bedoeling dat de regels in 2018 ingaan.

Goed nieuws

De nieuwe afspraken zijn goed nieuws voor de Europese belastingbetaler, zo stelt hoogleraar bankwezen en financiering Harald Benink . De regels komen volgens hem ook de gezondheid van banken en de stabiliteit van het financiële stelsel ten goede.

''Het is positief dat er een regime komt waarbij obligatiehouders moeten meebetalen'', zei Benink. ''Daardoor wordt het risico voor de belastingbetaler beperkt.''

Bovendien kan van de nieuwe regels een louterende werking uitgaan omdat obligatiehouders banken beter in de gaten gaan houden, aldus de Tilburgse hoogleraar.

Hoge rentes

Banken zullen hogere rentes moeten betalen naarmate zij meer risico nemen. Voorheen vervulden schuldeisers die rol van luis in de pels nauwelijks, omdat zij ervan uitgingen dat de overheid toch wel garant stond voor hun investeringen.

Om de rente op hun schulden niet te hoog te laten oplopen, zullen banken dus voorzichtiger moeten worden en dat is goed voor de stabiliteit, zei Benink. ''Het kan zijn dat per saldo de financieringskosten van banken wat omhooggaan'', erkende hij.

Die rekening zal dan deels worden doorgeschoven naar bedrijven en consumenten. ''Maar de leenkosten van banken waren gewoon te laag. Daarom konden ze meer risico nemen. Die perverse prikkel wordt nu ingeperkt'', aldus Benink.