PvdA-leider Diederik Samsom vindt dat burgers en grote instellingen meer geld moeten uitgeven om de economie weer aan de gang te krijgen. Specialisten zijn sceptisch over het nut van zijn oproep.

"Wishful thinking." Meer kan Sylvester Eijffinger, hoogleraar financiële economie aan de Universiteit van Tilburg, niet maken van de oproep van Samsom.

"Zolang er geen vertrouwen in de economie is, zal niemand zich iets van zijn woorden aantrekken. Het is logisch dat mensen de hand op de knip houden. Er komen voor zes miljard aan nieuwe bezuinigingen aan. Minimaal, want het kan ook nog meer worden. Dat geeft onzekerheid en dus een rem op bestedingen."

Te makkelijk

Dat het kabinet de uitgaven moet stimuleren via bijvoorbeeld belastingverlagingen, vindt Eijffinger te makkelijk. "Er is maar één stimulans die echt werkt: duidelijkheid. Structurele problemen worden niet aangepakt, ik denk dan in het bijzonder aan de woningmarkt. Er is een structurele hervorming nodig van zowel de huurmarkt als die van koopwoningen. Er zijn genoeg goede voorstellen gedaan, bijvoorbeeld door corporaties en de Vereniging Eigen Huis. Daar moet iets mee gebeuren. Nu weet niemand waar hij aan toe is. Dan kun je niet verwachten dat mensen na een oproep van Samsom hun geld gaan uitgeven."

De woorden van Samsom komen in een tijd dat Nederlanders massaal minder uitgeven. Het Nibud presenteerde in april een onderzoek waaruit blijkt dat zeven op de tien mensen dit jaar bezuinigt. Dat percentage was nooit eerder zo hoog. Opmerkelijk is dat het niet alleen om de lagere inkomens gaat. De helft van de ondervraagden had bovendien het gevoel niet méér te kunnen bezuinigen dan nu al gebeurt. Velen gaven te kennen bepaalde producten niet meer te kopen, omdat hun budget het niet toeliet. Zo had negen procent de auto al weggedaan.

Lagere belastingen

Directeur Barbara Baarsma van SEO Economisch Onderzoek vraagt zich om die reden af waar burgers het geld vandaan moeten halen om meer uit te geven. "De huidige malaise is er één van achterblijvende bestedingen. Het is daarom logisch dat Samsom daar iets aan wil doen. Maar dat moet je wel afdwingen. Lagere belastingen werken het beste."

Net als Eijffinger zoekt Baarsma de oplossing in de hervorming van de woningmarkt. "Ik zou het verstandig vinden om de hypotheekrenteaftrek in acht of tien jaar af te bouwen in plaats van dertig. Met het geld dat vrijkomt, kunnen de belastingtarieven worden verlaagd. Pas als dat gebeurt, hebben consumenten reden om meer geld uit te geven."

De wens van Samsom om ook banken, pensioenfondsen en corporaties meer te laten besteden, vindt Baarsma op dit moment niet zo realistisch. "Volgens mij hebben zij andere dingen aan hun hoofd, zoals het op orde brengen van kapitaalbuffers, dekkingsgraden en hun verdienmodel. Ze hebben helemaal geen kapitaal beschikbaar om extra te investeren, dus daar verwacht ik niet veel van."