Volg het debat via ons liveblog (gesloten)

Alleen de ChristenUnie en de SGP steunden de motie na een langdurig debat over de fraude met zorg- en huurtoeslagen niet. Ook coalitiepartijen VVD en PvdA schaarden zich achter Weekers. De motie van wantrouwen kreeg daarmee steun van 63 van de 150 zetels in de Tweede Kamer; een minderheid.  

Weekers stelde in reactie dat hij 'buitengewoon gemotiveerd was en zal blijven' om de fraude aan te pakken. "Het was een stevig debat over ernstige zaken. Ik neem de opmerkingen die zijn gemaakt vandaag zeer serieus", zo stelde hij.

Er werd van dinsdagmiddag 15.45 uur tot woensdagochtend even voor 2 uur over de kwestie gedebatteerd. 

Weekers verdedigde zich in het debat over de fraude voorafgaand aan het indienen van de motie nog met steeds meer zelfverzekerdheid, nadat verschillende oppositiepartijen zijn positie al meteen flink ter discussie stelden. 

Volgens de oppositiepartijen heeft Weekers het probleem met de fraude, die 95 miljoen euro heeft gekost,  gebagatelliseerd. Ook zou sprake zijn van een 'verstoorde relatie' tussen de staatssecretaris en de Belastingdienst, die de toeslagen uitkeert. De partijen spraken van een 'gezagscrisis'.

Ook vinden de partijen dat Weekers van de fraude af had moeten weten, waarbij werd gewezen op zijn politieke verantwoordelijkheid.

"Heeft Weekers voldoende gezag bij de Belastingdienst om deze fraudeduivel uit te drijven?", zei Roland van Vliet (PVV). "Wie had eigenlijk de regie de afgelopen weken?", aldus Bram van Ojik (GroenLinks). "Vindt de staatssecretaris zelf dat hij de touwtjes in handen heeft op zijn departement?", zo vroeg Farshad Bashir (SP) zich af.

"Vindt de staatssecretaris zichzelf de juiste persoon, om dit probleem echt op te lossen?", aldus Wouter Koolmees (D66). Ook Carola Schouten (ChristenUnie) vroeg zich dit in dezelfde bewoordingen af, maar gaf later het vertrouwen dat Weekers dit probleem zou kunnen herstellen.   

Zelf stelde Weekers zich in zijn verdediging eerder in het debat kritisch op richting de Tweede Kamer, die zich vooral had druk gemaakt over de vraag 'wie wist wat wanneer'.

Ook vindt de staatssecretaris de kritiek dat hij te weinig heeft gedaan om de fraude aan te pakken onterecht, omdat er in de eerste jaren helemaal niets werd gedaan tegen de fraude. Hij ontkende dat er sprake zou zijn van een verstoorde relatie met de Belastingdienst. 

Volgens Weekers is bovendien ten onrechte het beeld ontstaan dat hij niet bekend was met toeslagenfraude. Hij wist alleen niet van het 'specifieke geval' waarin door criminelen massaal Bulgaren werden geronseld om te frauderen in Nederland.

"Het internationale karakter en het kopieerbare daarvan was nieuw voor mij. En nieuwe aspecten vragen om nieuwe oplossingen", aldus Weekers. Het zal in het vervolg moeilijker worden om in aanmerking te komen voor de toeslagen, zo kondigde hij aan. Wel zullen daardoor 'de goeden onder de kwaden kunnen gaan lijden' en zullen Nederlanders langer op hun toeslag moeten wachten. 

Volgens Weekers is bij de invoering van het systeem van de toeslagen in 2006 niet goed nagedacht over de mogelijkheid tot lekkages. Dit probeert hij via de fiscale agenda en de aanstelling van een fraudecoördinator op te lossen.

Wel stelde hij graag eerder op de hoogte te zijn geweest van de fraude via de gemeentelijke basisadministratie, zodat dit lek eerder gedicht had kunnen worden.

Het CDA, GroenLinks en de SP hamerden er in het debat verder op dat ze wilden weten hoe het kon dat Weekers in Brandpunt reageerde op de fraudezaak, terwijl het Openbaar Ministerie nog onderzoek deed naar de zaak.

De partijen zijn bang dat het onderzoek van het opsporingsdiensten door de uitzending is gehinderd, waardoor bewijsmateriaal verloren is gegaan. Volgens Weekers was de televisieuitzending echter sowieso doorgegaan en maakte het niet uit dat hij daarin ook verscheen. De oppositiepartijen stelden echter dat Weekers het OM vooraf had moeten waarschuwen over de Brandpunt-uitzending.

Weekers kon de Kamer pas na een half uur hierover gedebatteerd te hebben melden dat de diensten, via een persvoorlichter, wel wisten van de uitzending. Dit werd later bevestigd door minister Ivo Opstelten (Justitie), die wel bevestigde dat de maandag na de uitzending er spoedonderzoek werd uitgevoerd om te voorkomen dat bewijs werd vernietigd.

Weekers is in het debat met de Tweede Kamer door de verschillende partijen bovendien gewezen op zijn politieke verantwoordelijkheid om op de hoogte te zijn van de fraude. Weekers heeft zich de afgelopen tijd verdedigd met opmerkingen dat hij niet van de fraude wist, omdat zijn ambtenaren hem niet hadden ingelicht.

"De staatssecretaris wist of had kunnen weten dat er grote lekken zaten in het systeem", zo stelde Schouten (ChristenUnie) echter. "Of hij het wist of niet, hij is politiek verantwoordelijk", zo vindt ook Elbert Dijkgraaf (SGP). Volgens de vakbond Abvakabo heeft hij signalen van ambtenaren namelijk lange tijd genegeerd. 

Ook vanuit de coalitiepartijen klonk kritiek door op het optreden van Weekers. Weliswaar stelden VVD en PvdA dat de Kamer zelf ook heeft ingestemd met de manier waarop de toeslagen werden uitgekeerd ('de Kamer heeft ook boter op het hoofd gehad'), maar er werden wel vraagtekens gesteld bij het optreden van de Belastingdienst.

Zo sprak ook Ed Groot (PvdA) van een 'verstoorde relatie' tussen Weekers en de Belastingdienst. Hij noemt het 'van groot belang' dat de werkverhouding met de Belastingdienst wordt verbeterd. "Ik hoor graag hoe Weekers dit vertrouwen denkt te kunnen herstellen", aldus Groot. Wel denkt hij dat Weekers hiertoe in staat is, waarmee hij zijn steun voor de staatssecretaris uitsprak.

Ook Helma Nepperus (VVD) vraagt zich af of de samenwerking tussen overheidsdiensten wel optimaal is en wat er precies is gedaan om de fraude aan te pakken. Groot wijst daarnaast op het lek in het syteem via de gemeentelijke basisadministratie. "Dat had hij graag willen weten", aldus Groot. 

Volgens Pieter Omtzigt (CDA) hangt er een 'zweem van incidentenpolitiek' rondom Weekers van Financiën. Omtzigt beschuldigde Weekers ervan 'ineens ad hoc maatregelen' te hebben genomen nadat de fraude aan het licht kwam. 

"Opvallende timing", zo vindt ook Wouter Koolmees (D66). "Na alle commotie komt er opeens een brief met maatregelen."

Enkele weken geleden kwam aan het licht dat Bulgaren op grote schaal huur- en zorgtoeslag ontvingen door zich op valse adressen in Nederland in te schrijven. De fraude heeft 95 miljoen euro gekost. 

De oppositiepartijen vragen zich af of dit de gehele omvang van de fraude is, of dat het nog steeds om een topje van de ijsberg gaat.  Nepperus (VVD) wil weten wat het kabinet gaat doen om het belastinggeld terug te krijgen. 

Weekers heeft de Kamer in de afgelopen weken diverse malen uitgebreid schriftelijk geïnformeerd over de kwestie. 

Profiel Frans Weekers

Bekijk beelden van het debat