Nederland doekt zijn internationale spionagenetwerken grotendeels op. Dat voorziet althans AIVD-watcher Roger Vleugels.

Dat is het gevolg van de draconische bezuinigingen van 70 miljoen euro die de Algemene Inlichtingen- en Veiligheids Dienst (AIVD) in opdracht van het kabinet moet doorvoeren.

Volgens kritische volgers van de AIVD wordt het buitenlandse inlichtingenwerk hard getroffen.

"Er verdwijnen weldra circa 400 van de 1500 banen. Die vallen voor de helft bij de buitenlandse inlichtingentak en voor de andere helft in het binnenland", voorziet Vleugels in gesprek met NU.nl, vooruitlopend op de publicatie van het jaarverslag later dinsdag.

'Oorlog'

Volgens hem is het 'oorlog’ tussen de verantwoordelijk minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en het hoofd van de AIVD, Rob Bertholee. Oorzaak is het terugbrengen van het budget van 195 naar 125 miljoen euro.

Vleugels: "De AIVD was volkomen verrast door die bezuiniging. Het geeft voor een inlichtingendienst natuurlijk te denken dat je zo’n ingreep niet ziet aankomen."

Volgens de AIVD-watcher is de ingreep op de buitenlandse inlichtingenactiviteiten 'logisch'. De kwaliteit van de Directie Buitenland is volgens hem ondermaats. ''Het is een stuitend zwak orgaan", aldus Vleugels. "Dat is in de aanloop naar de Irak-oorlog en het onderzoek van de commissie-Davids nogmaals gebleken."

'Nonsens'

Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) noemt de bewering van Vleugels "totale nonsens". Wel stelt hij dat de bezuinigingen op de AIVD een effect zullen hebben op de staatsveiligheid.

Ook Rob de Wijk, directeur en veiligheidsexpert van het Haagse Centre for Strategic Studies (HCSS), is het niet met Vleugels eens. De combinatie van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheids Dienst (MIVD) en de AIVD is volgens hem 'ijzersterk'.

Kerngroepen

''De AIVD staat internationaal uistekend bekend en behoort tot de kerngroepen onder de inlichtingendiensten", stelt De Wijk. ''Helaas is de rol van de AIVD door opeenvolgende kabinetten reeds gemarginaliseerd. Straks wordt de AIVD door het schrappen van het budget zelfs gedecimeerd."

De directeur van HCSS voorspelt dat de effectiviteit sterk zal teruglopen. ''Met een derde minder geld loopt de effectiviteit van de inlichtingendienst met de helft terug. Dit is net zo ondoordacht als de invoering van de inkomensafhankelijke zorgpremie. Hier krijg je later spijt van."

Volgens De Wijk raakt het afbouwen van de geheime dienst in het buitenland rechtstreeks de Nederlandse veiligheid. ''Inlichtingenwerk is gebaseerd op het voor-wat-hoort-wat-beginsel. Als je zelf niets aanbiedt, krijg je ook niets meer."

Leverancier

Het inlichtingenbolwerk in Zoetermeer telt circa 1500 medewerkers, die zich op velerlei terreinen bezighouden met de veiligheid van de Nederlandse staat. Dat varieert van het monitoren van (potentiële) terroristen en extremisten, het toezicht op cybercrime, het vergaren van binnenlandse en buitenlandse inlichtingen tot en met integriteits- en veiligheidsonderzoeken bij overheidsfunctionarissen.

In het buitenland werken circa honderd inlichtingenfunctionarissen, die via ambassades, lokale stromannen, reizende posten (o.a. het toezicht op piraten in Somalië), veldposten en dekmantelbedrijven trachten voor Nederland relevante informatie te verzamelen. De inlichtingenfunctionarissen sturen op hun beurt honderden mensen aan.

Nederland is vanwege de grote doorvoer van wapens en de centrale rol in de internationale handel in chemicaliën een belangrijke leverancier van kennis aan buitenlandse inlichtingendiensten.

Bekijk een interview met Plasterk: