Ook worden de controles op het onderwijs verscherpt.

Uit rapporten van de Inspectie van het Onderwijs bleek dat er veel mis is in het hbo. Studenten zouden veel te makkelijk aan hun diploma komen en diverse opleidingen - waaronder vier van Inholland - werden als hbo onwaardig beoordeeld.

''Er is twijfel gerezen over ons onderwijsstelsel en dat moet met wortel en tak worden uitgeroeid'', stelde Zijlstra vrijdag na afloop van de wekelijkse ministerraad. Volgens de bewindsman heeft het stelsel dat de kwaliteit van en het toezicht op het hbo regelt, niet gewerkt zoals het zou moeten. ''Krachtig ingrijpen is dus nodig."

Hij vindt het onverteerbaar als studenten de dupe worden van de situatie die nu is ontstaan. ''De waarde van diploma’s moet boven alle twijfel verheven zijn.’’ Dat de goeden daar mogelijk onder moeten lijden, realiseert de bewindsman zich.

''Ja, maar Inholland functioneert in ons onderwijssysteem en als het daar kan gebeuren, kan het ook elders. Dat moet je voorkomen, want als de twijfel blijft bestaan is dat de bijl aan de wortel van ons onderwijssysteem.''

Met de invoering van de landelijke toetsen introduceert Zijlstra een zogeheten kwaliteitsminimum in het onderwijs. Zo zullen de algemeen geldende basisprincipes van het vak economie bijvoorbeeld gaan gelden voor zowel een student bedrijfseconomie als voor een student die een marketingopleiding doet.

Belangrijke rol in de plannen van Zijlstra krijgen het Nederlands Vlaams Accreditatie Orgaan (NVAO), die de opleidingen van een vergunning voorziet, en de Inspectie van het Onderwijs. Zij zullen nog meer gaan toezien op de kwaliteit van het onderwijs.

Verder gaan visitatie-panels weer in de klas kijken hoe er wordt gedoceerd. Managers met een financiële taak worden geweerd uit examencommissies en instellingen verliezen het recht om leden in het visitatie-panel te benoemen.

De VVD is blij met de voorstellen van Zijlstra. "In ieder geval lijkt de staatssecretaris doordrongen van de ernst van de situatie. We moeten nog wel bekijken of ook bestuurders, NVAO en de inspectie doordrongen zijn van de noodzaak van veranderingen," aldus Anne-Wil Lucas tegenover NU.nl.

De PVV laat in een reactie weten dat de partij "het goed vindt dat het PVV-idee wordt overgenomen. Alleen de discipline van onafhankelijke landelijke examens kan de losgezongen sector weer in het gareel krijgen," stelt Harm Beertema.

De PVV wil dat de overheid er streng op toeziet dat dit ook gebeurt en dat de sector zich er zelf niet mee bemoeit. Daarnaast wil de partij af van de NVAO.

De PvdA deelt de mening dat er moet worden ingegrepen en vindt het goed dat er concrete oplossingen komen. "Wij zijn het aan de studenten verplicht om het hbo uit de cynische hoek te halen. Het hbo verdient vertrouwen en studenten verdienen een waardevol diploma," aldus Tanja Jadnanansing.

De SP signaleert 'goede aanknopingspunten' in de plannen van Zijlstra. Jasper van Dijk: "Landelijke examens was een wens van de SP, evenals de mogelijkheid om in te grijpen bij wanbestuur. Wat ik mis is een aanpak van de schaalvergroting. Voor goed onderwijs is kleinschalig onderwijs nodig waarbij docenten en studenten elkaar kennen."

Tweede-Kamerlid Jesse Klaver van GroenLinks vindt dat de student en docent er nog niet goed vanaf komen in het kwaliteitsplan. Volgens Klaver worden de controle verbeterd en de docenten hoger opgeleid, maar verandert onvoldoende aan de studiecultuur, de schaal van het onderwijs en het centraal zetten van de collegezaal.

GroenLinks wil dat een commissie van studenten en docenten het onderwijs goed doorlicht. Daarnaast zou de staatssecretaris maatregelen moeten nemen om de positie van docenten en studenten wettelijk te versterken.

De Landelijke Studenten Vakbond (LSVB) reageert kritisch op de plannen van Zijlstra. "Hij lost de problemen binnen het hoger beroepsonderwijs niet op met zijn nieuwe maatregelen. Als de staatssecretaris aankondigt dat hij landelijke toetsen gaat invoeren voor kernvakken, dan zien wij veel nieuwe bureaucratische rompslomp op het hoger beroepsonderwijs neerdalen," aldus LSVB-voorzitter Sander Breur:

De LSVB is ook kritisch over het feit dat de maatregelen voor alle hbo-opleidingen worden afgekondigd. "Zijlstra zegt er in feite mee dat alle hbo's kwaliteitsproblemen hebben, terwijl tot nu toe altijd werd gesteld dat de problemen alleen bij een aantal opleidingen speelden.''

Boris van der Ham zegt dat hij al lange tijd pleit voor harde eisen en examens in het hbo. "Dus goed dat dit gebeurt. Maar aan de wildgroei aan opleidingen doet de regering nog niets."

Ook wil D66 dat er wat gebeurt aan de financiering van het Hoger Onderwijs. "Te weinig geld, maar ook op de verkeerde manier ingezet. Als je dat soort geldstromen niet aanpast verander je het gedrag van sommige bestuurders niet", aldus Van der Ham.

CDA-lid Sander de Rouwe steunt de voorstellen van Zijlstra, maar heeft wel twijfels over de effectiviteit van de landelijke toetsen. Hij vraagt zich af of dit een oplossing is voor de problemen die de afgelopen tijd naar voren kwamen.