Twee Shell-bestuurders moesten zich verweren tegen beschuldigingen van maatschappelijke organisaties en kritische vragen van Kamerleden.

Critici vinden dat Shell zich in de Niger-delta, in het zuiden van Nigeria, bij de oliewinning schuldig maakt aan het schenden van mensenrechten. Door lekkende oliepijpen raakt landbouwgrond en viswater onbruikbaar.

Verder ontstaan er gezondheidsproblemen bij de lokale bevolking, onder meer doordat grondwater vervuild is geraakt. Ook fakkelt Shell tegen de regels in gas af, wat slecht is voor het milieu.

In de hoorzitting, georganiseerd door SP-Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen, kregen organisaties zoals Milieudefensie en Amnesty International de ruimte om hun kritiek op Shell te spuien.

Volgens de organisaties overdrijft het concern de mate waarin oliepijpen zijn gaan lekken als gevolg van sabotage.

In dat geval hoeft Shell namelijk geen schadevergoeding te betalen, betogen ze. Ze vinden dat Shell meer verantwoordelijkheid moet nemen voor de problemen.

Peter de Wit, Shell-baas in Nederland, vroeg begrip voor de ''complexiteit'' in Nigeria. ''Als je daar bent, krijg je er een beter inzicht in dan hier tijdens een hoorzitting in Den Haag.''

Volgens De Wit doet Shell goed werk in moeilijke omstandigheden. ''We doen wat we kunnen. De omstandigheden zijn, op z'n zachtst gezegd, niet gemakkelijk.'' Het oplossen van criminaliteit is de taak van de Nigeriaanse overheid, niet die van Shell, vindt hij.

Enkele Kamerleden vroegen zich af hoeveel het Shell waard is te blijven in Nigeria ondanks de negatieve publiciteit die dit genereert. Maar volgens Ian Craig, Shell-bestuurder in Afrika, is een vertrek niet aan de orde.

''We zijn er al vijftig jaar en zullen er nog veel langer zijn. Wij denken niet in scenario's van korte of lange termijn. Denken aan weggaan zou kunnen als het niet langer veilig is voor onze mensen daar. Maar aan de andere kant: 90 procent van onze werknemers is Nigeriaan. Dus die kunnen nergens anders heen.''

Shell strengere regels opleggen, is geen oplossing, zei De Wit. Liever ziet hij dat Nederland Nigeria helpt bij het handhaven van regels die erop gericht zijn om de gezondheid en veiligheid van mensen te verbeteren.

De exploitatie van olie in Nigeria doet Shell in samenwerking met de Nigeriaanse overheid, die een groot deel van de winst ontvangt.

Gesthuizen vindt dat Shell verantwoordelijkheden van de hand blijft wijzen. ''Het is pijnlijk zichtbaar dat ze hier niet zuiver in zitten'', zei ze na afloop. ''Eigenlijk zijn mijn zorgen alleen maar toegenomen'', zei GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren.

Minister Maxime Verhagen (Economische Zaken) liet eerder weten binnenkort een gesprek te hebben met Shell-topman Peter Voser.

In reactie op Kamervragen zei de minister onder meer het affakkelen aan de orde te zullen stellen. Nederland wil dat dit zo snel mogelijk wordt beëindigd.