Of die twee zouden kunnen concluderen dat het niet verantwoord was in zee te gaan met de PVV, óf ze zouden tot een acceptabel resultaat kunnen komen. Lubbers was een van de informateurs tijdens de recente kabinetsformatie.

De toenmalige CDA-bewindslieden Hirsch Ballin en Klink waren echter zo tegen samenwerking met de PVV dat ze afhaakten. ''Ik heb me daarop verkeken'', aldus Lubbers woensdag na afloop van de Kees Lunshoflezing in Den Haag.

Lubbers besprak met PVV-leider Geert Wilders ook de rol die Hirsch Ballin in een nieuw kabinet als minister van Justitie zou kunnen spelen om PVV-plannen of standpunten te toetsen.

Lubbers vond zelf dat hij er gezien de grote verkiezingswinst niet voor kon zorgen dat de PVV bij voorbaat buitenspel zou worden gezet.

De CDA-prominent gaf tijdens de lezing ook aan dat hij vindt dat zijn partij zal moeten veranderen en kleurrijk en duurzaam moet zijn. "Het is 'vijf voor twaalf' voor het CDA van morgen", aldus Lubbers tijdens de lezing.

''Het is hoog tijd dat het CDA kleurrijk wordt, goedwillende moslims inspireert en aan hen appelleert. Diversiteit om ons land sterker te maken, en zo zal er ook weer toekomst zijn voor het CDA.''

Wat hem betreft gaat het dan over een goed milieu, leven in harmonie met de natuur en een CO2-arme economie.

Volgens Lubbers is het ''vijf voor twaalf'' voor de partij waarvoor hij twaalf jaar premier was. ''Ik spreek dan over het CDA van morgen. Dat zal kleurrijk en duurzaam moeten zijn. Alleen dan zal het weer inspirerend en appellerend zijn. En alleen dan weer een brede volkspartij.''

Lubbers ging ook in op opmerkingen van de Duitse bondskanselier Angela Merkel over de multiculturele samenleving. ''Intussen sprak bij onze oosterburen de christen-democratische Angela Merkel zich helder uit. De multiculturele samenleving is een mislukking gebleken."

"Daarom moeten zij die van elders naar Duitsland komen vanaf dag één Duits spreken en gaan participeren in de samenleving; werken en zich nuttig maken in de samenleving. Precies zo is het", aldus Lubbers.

"Participeren en je eigen boterham verdienen. Zo schreef ik het al in mijn boekje De Vrees Voorbij. Naar mij werd niet geluisterd. Hopelijk naar Angela Merkel wel. Dat is het alternatief voor Geert Wilders.''