Wat zijn euro-obligaties?

Euro-obligaties worden ook wel eurobonds of Europese staatsobligaties genoemd. Kort gezegd komt het hier op neer: de eurolanden geven niet meer per land apart obligaties uit, maar doen dit gezamenlijk.

Op die manier staan de lidstaten van de eurozone garant voor elkaars schulden.

Een obligatie is een schuldbewijs voor een lening die door een overheid is aangegaan. Tijdens het hoogtepunt van de economische crisis in Europa liepen rentepercentages die veel Europese landen hierover moesten betalen steeds verder op.

Koppen als ‘Spaanse rente op hoogste stand in 14 jaar’ en ‘Italiaanse rente loopt verder op’ kwamen dagelijks voorbij.

Deze hoge percentages zijn volgens veel economen op langere termijn onhoudbaar, omdat landen niet genoeg geld hebben om de rente op deze leningen af te lossen. Ook slaan ze een te groot gat in de begroting van een land.

Dit was bijvoorbeeld al het geval in Griekenland. Het land moest worden gered middels een intensief noodpakket van de ECB, en het IMF. 

Vanaf augustus 2012 begon de Europese Centrale Bank (ECB) met het op grote schaal opkopen van obligaties. Outright Monetary Transactions (OMT) noemde ECB-president Mario Draghi dit programma, dat de ECB in sommige EU-landen al op juridische kritiek kwam te staan. 

Met de aankopen wil de centrale bank de handel in obligaties van probleemlanden aan de gang houden, zodat de stijging van de rente op die schuldpapieren niet uit de hand loopt. Algemeen wordt aangenomen dat de bank zich vooral richt op schuldpapier van Italië en Spanje. 

Voorstanders menen dat op die manier een einde kan worden gemaakt aan de onrust op de financiële markten. Dit is echter officieel niet de taak van het ECB.  Draghi zei dan ook dat de ECB niet eindeloos en onbeperkt staatsobligaties zal opkopen. ''Van de ECB mag niet verlangd worden dat zij buiten haar mandaat optreedt'', aldus Draghi.

Of de euro-obligaties het probleem van hoge rentes oplossen, is niet zeker. Zelfs voorstanders als José Manuel Barroso van de Europese Commissie geven aan dat de euro-obligaties niet moeten worden gezien als een wondermiddel in de strijd tegen de crisis.

Het idee achter de euro-obligaties is dat landen een flink lagere rente zullen gaan betalen op hun leningen. Maar niet alle landen zijn voor; de landen die nu nog een redelijk lage rente op hun leningen betalen zijn bang dat ze in de toekomst juist slechter af zijn; omdat de rente een gemiddelde wordt van alle rentes van de eurolanden. Voornamelijk Nederland en Duitsland zijn nu tegenstanders, omdat voor hen de kosten kunnen oplopen.

"Eurobonds zijn als een ongeboren kindje. Voor een land als Duitsland betekent dit één grote transfer van geld naar de zuidelijke eurolanden", zo stelde voormalig president van De Nederlandsche Bank Nout Wellink.  

Tegenstanders zijn daarnaast bang dat door de uitgifte van euro-obligaties het vertrouwen in de stabiliteit van de Europese Unie verloren zou kunnen gaan en dat de Europese Unie te veel invloed krijgt op de begroting en economisch beleid van lidstaten. 

Het financiële en economische beleid in het ene land heeft via de rente immers direct gevolg voor de financiën in andere landen.

Voorstanders van de euro-obligaties stellen juist dat er daardoor meer vertrouwen zal worden gewekt, omdat de overheidsschulden van de eurolanden worden verdeeld.

Op dit moment kan door problemen in één land een domino-effect ontstaan in andere eurolanden. Dat effect zal met de euro-obligaties worden geminimaliseerd,  zo stellen deze voorstanders.

President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) is één van hen. Hij stelt dat op lange termijn "als sluitstuk van een proces waarin strikte waarborgen voor gezonde overheidsfinanciën zijn verankerd" euro-obligaties een duurzame manier zijn om te voorkomen een liquiditeitsprobleem in één lidstaat de hele euromunt in de problemen brengt.

Er is sprake van dat Duitsland, één van de grootste tegenstanders van de euro-obligaties oren heeft naar het instellen van zogenaamde 'elite-obligaties'. Deze obligaties zouden gevormd worden samen met vijf andere EU-landen met de hoogste kredietwaardigheid: Nederland, Frankrijk, Finland, Luxemburg en Oostenrijk.

Bondskanselier Angela Merkel zou deze elite-obligaties echter alleen willen uitgeven als de 27 EU-lidstaten het niet eens worden over nieuwe EU-verdragen over controles op overheidsfinanciën en begrotingsregels.

Er zijn ook andere maatregelen genomen om de schuldencrisis in Europa tegen te gaan. Zo is eind 2012 het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) ingesteld, een permanent noodfonds waaruit maximaal 500 miljard euro beleend kan worden.

Ook Europees toezicht op banken en een Europees gestroomlijnd depositogarantiestelsel vallen onder de maatregelen die de eurozone weerbaarder moeten maken.