
De herkomst en betrouwbaarheid van onze bronnen
"Bij NU.nl maken we gebruik van een breed scala aan bronnen: van persbureaus (zoals ANP, Associated Press en Reuters) en andere media, tot deskundigen, maatschappelijke partijen, rapporten en onderzoeken", zegt Matthijs.
"Wat betreft het nieuws dat binnenkomt via de persbureaus zit je vaak op hetzelfde spoor als je concurrenten, maar dan probeer je eigen accenten te leggen. Zo besteden wij veel aandacht aan vragen van onze bezoekers en gieten we dingen in de heldere, neutrale NU.nl-vorm."
Daarnaast gaan de redactie en verslaggevers van NU.nl zelf op zoek naar noemenswaardige actualiteiten of vervolgverhalen. Dat kan gaan om grote dingen, maar ook kleine ingevingen kunnen leuke nieuwsberichten opleveren. "Toen de mondkapjesplicht in het ov werd opgeheven, belden wij bijvoorbeeld met Rijkswaterstaat met de vraag of er die week opvallend meer kapjes op straat lagen als zwerfvuil."
De zin en onzin van wetenschap
Bij het beoordelen van een bron is het goed om te kijken of die persoon of organisatie zelf een belang heeft en welke autoriteit ze hebben op het betreffende gebied. "Bij een hoogleraar kun je er natuurlijk wel van uitgaan dat die relevante kennis in huis heeft", zegt Matthijs. "Maar je kunt niet blind vertrouwen op alles wat er wetenschappelijk uitziet. Iets wat op het eerste gezicht veelzeggend lijkt, kan dat achteraf niet blijken te zijn."
Neem bijvoorbeeld een recent onderzoek, gebaseerd op een enquête, waarin werd geconcludeerd dat drie kwart van de respondenten zich weleens eenzaam voelde tijdens de coronacrisis. "Dat lijkt heel veel, maar als je mensen buiten zo'n crisisperiode zou vragen of ze zich eenzaam hebben gevoeld in de afgelopen twee jaar, krijg je waarschijnlijk ook vaak een bevestigend antwoord. Je moet altijd kritisch zijn: wat zegt zo'n onderzoek nou echt?"
Een fout is snel gemaakt
Ondanks onze zorgvuldigheid begaan we toch soms een misser. "Het is weleens voorgevallen dat we iets te achteloos overnamen en dat dat later niet bleek te kloppen", verzucht Matthijs. Dat gebeurde bij een recent onderzoek naar de mogelijke verrader van Anne Frank. Daaruit zou blijken dat de Joodse notaris Arnold van den Bergh verantwoordelijk was voor het verraad. "Niet de minste beschuldiging, en daarom extra belangrijk om zo'n bericht uitvoerig te verifiëren. Helaas hebben wij dat niet goed genoeg gedaan, want het onderzoek bleek op allerlei vlakken problematisch. Er was niet genoeg bewijs voor de schuld van Van den Bergh."
Na zo'n fout is het zaak om 'ruimhartig te corrigeren', zoals dat heet in de journalistiek. "We moeten volmondig uitkomen voor onze fouten en onze bezoekers uitleggen waar we de mist ingingen en hoe de vork echt in de steel zit."
De kunst van het achterhalen
Naast vaste bronnen, zoals deskundigen en persbureaus, werpt de nieuwsstroom ook constant nieuwe bronnen op - van betrokkenen die vertellen wat hen is overkomen tot klokkenluiders. "Het is voor ons het lastigst om in contact te komen met die laatste categorie", legt Matthijs uit. "Voor klokkenluiders staat er vaak veel op het spel, zowel qua werk als privé, en we moeten dus eerst een vertrouwensband met hen opbouwen. Allereerst moet je natuurlijk hun anonimiteit kunnen garanderen."
En natuurlijk zijn er heel veel contacten met woordvoerders, van ministeries en een waaier aan verschillende organisaties. "Die zijn erop getraind om weinig prijs te geven als het gaat om informatie die negatief is voor hun werkgever, dus dan moeten wij dieper graven en kijken of we linksom of rechtsom andere bronnen kunnen vinden."
Wie daarin vooroplopen, zijn onze verslaggevers. "Dat zijn echte nieuwsjagers, die constant bezig zijn met het uitbreiden van hun netwerk en het warm houden van contacten. Het is de truc om ervoor te zorgen dat ze jou als eerste bellen op het moment dat er iets gebeurt. Zo krijgt onze misdaadverslaggever Joris Peters regelmatig rapporten toegespeeld voordat ze verschijnen en bevat de telefoon van binnenlandverslaggever Harm Ede Botje zo'n beetje iedereen die je ooit zou willen spreken over noem-een-onderwerp."
Naast met de vaste verslaggevers werken we soms ook samen met freelancers. "Als relatief klein nieuwsteam hebben we helaas geen netwerk van correspondenten in het buitenland, maar bij groot nieuws kijken we natuurlijk wel wie in dat gebied zit", zegt Matthijs. "Zo hield oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen recent een dagboek voor ons bij vanuit Kyiv."