President Recep Tayyip Erdogan had voorafgaand aan de staatsgreep al plannen om tegenstanders uit het leger te verbannen, schrijft The Times dinsdag op basis van een inlichtingenrapport van Intcen. Juist dat zou ervoor hebben gezorgd dat er een couppoging werd ondernomen.

Intcen is een Europees centrum dat inlichtingen van Europese lidstaten verzamelt en analyseert. Het rapport over Turkije werd op 24 augustus al intern gedeeld, maar is als geheim geclassificeerd.

"De beslissing om een staatsgreep te plegen was het gevolg van vrees voor komende zuiveringen", staat in het rapport te lezen. "Het is waarschijnlijk dat een groep officieren, bestaande uit Gülenisten, Kemalisten, tegenstanders van de regeringspartij AK en opportunisten achter de coup zat."

Erdogan zegt er zeker van te zijn dat Gülen achter de couppoging zat. De VS is gevraagd om uitlevering. Er zijn sinds de coup meer dan 37.000 mensen opgepakt. Nog eens 100.000 ambtenaren, rechters, openbaar aanklagers, politie-agenten en anderen zijn ontslagen of op non-actief gezet. 106 mediabedrijven moesten de deuren sluiten.

Aanhangers van Gülen hebben de afgelopen tientallen jaren ervoor gezorgd dat ze op hoge posities kwamen bij onder meer de politie en de rechterlijke macht. Op die manier konden ze invloed uitoefenen op de samenleving en president Erdogan in de gaten houden, aldus Intcen.

Erdogan begon in 2014 met het zuiveren van het politieapparaat en overheidsinstanties. Gülenisten (islamieten), Kemalisten (seculieren) en activisten werden daarbij tegengewerkt. Erdogan zou vorig jaar voor de coup van plan zijn het leger te zuiveren met vergaande maatregelen.

De Gülenisten in het leger stonden onder druk vanwege de komende zuiveringen, meldt het inlichtingenrapport. De seculiere Kemalisten en tegenstanders van de houding van Turkije tegenover Syrië en de PKK steunden die coup. Erdogan zou de coup hebben gezien als aanleiding voor het doorvoeren van de zuiveringen.

Volgens de inlichtingendiensten was het leger tot juli bovenal een seculiere organisatie. Er zou geen bewijs zijn dat het seculiere leger zou samenwerken met de islamitische Gülenisten om Erdogan te verdrijven. "De Gülenbeweging is grotendeels losgekoppeld en verwijderd van de seculiere oppositie en het Turkse leger."