In een ideale loopbaan klim je steeds een treetje hoger en verbeter je zo telkens je positie, zowel qua functie als qua inkomen. Maar als je al heel jong je plafond bereikt, valt er niets meer te winnen. Beste voorbeeld: de topsporters die op jonge leeftijd in een zwart gat vallen.

Vooral wanneer sporters net hebben geschitterd op een groot toernooi en hun dagelijks leven weer moeten oppakken, kan het bestaan er leeg uitzien. Atlete Dafne Schippers sprak na de Spelen in Rio in 2016 van fikse huilbuien. De medaillewinnares zat maar wat voor zich uit te staren op de bank.

(Sport)psycholoog Yara van Gendt ziet vaak sporters en millennials die het graag heel goed willen doen, hard werken en daarbij hun eigen grenzen overgaan. "Hierdoor boeken ze in relatief korte tijd vaak veel progressie en ervaren ze veel frustratie als ze op het punt komen dat ze niet meer zulke grote stappen maken."

Volgens Van Gendt kunnen mensen een bepaalde tijd veel belasting aan. Maar wanneer ze niet goed (genoeg) voor zichzelf zorgen, neemt hun belastbaarheid af en bereiken ze een plafond. "Blijven doen wat je deed werkt dan vaak niet meer. Veel mensen hebben dan de neiging om nóg harder te gaan werken, maar dat werkt vaak averechts. Ze kunnen het gevoel hebben dat ze door anderen worden ingehaald die wellicht langzamer stabiele progressie boeken."

De (sport)psycholoog kijkt samen met cliënten die tegen zo'n vroege piek aanlopen waar hun belasting uit bestaat en welke factoren van invloed zijn op hun belastbaarheid. "Samen gaan we aan de slag om het meer in balans te brengen. We verlagen de draaglast en vergroten de draagkracht."

Nicole Edelenbos had op jonge leeftijd al eindverantwoordelijke functies. Ze was advocaat, directeur en bestuurder van bedrijven in diverse sectoren. Ze werd landelijk bekend als directeur van diverse voetbalclubs, waaronder Feyenoord, NAC en N.E.C. Ook is ze medeoprichter van de Eredivisie NV (nu CV). "Ik heb al heel jong leidinggevende ervaring opgedaan en door vallen en opstaan veel geleerd. Dat heb ik altijd een groot voordeel gevonden."

Edelenbos gelooft niet in één enkele carrièrepiek. "Ik heb in mijn loopbaan diverse overstappen gemaakt en verschillende functies vervuld. Je zou dus kunnen zeggen dat je op verschillende wijzen kunt pieken." In 2015 startte ze Future Female Leaders, een programma voor jonge talentvolle vrouwen die de ambitie en potentie hebben om leidinggevende posities in de top van organisaties te bereiken.

"Ik hoor over het algemeen dat het wel wat sneller mag; vooral jonge ambitieuze vrouwen willen vaak sneller dan de geboden mogelijkheden. Ik denk dat werkgevers goed moeten kijken wanneer iemand een volgende stap kan zetten. Dat iemand daaraan toe is, wordt niet altijd tijdig gesignaleerd of zelfs genegeerd. Dat zie ik meer gebeuren bij vrouwen dan bij mannen."

Voor de vrouwen die wél vroeg doorstoten naar de top, dreigt een 'onderbroken' carrière wanneer ze kinderen krijgen. Maar ook dat hoeft volgens Edelenbos geen zwart gat te betekenen. "Als je na een zwangerschap weer fijn aan het werk gaat, dan komt die piek, of de volgende piek, vanzelf."

De top van een organisatie bereiken hoeft volgens Edelenbos niet het enige doel te zijn. "Een piek kan ook betekenen: een positie waarbij je invloed hebt, naar je wordt geluisterd, je het gevoel hebt een belangrijke bijdrage te leveren, waardering krijgt en zichtbaar bent."